Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:
Κύριε Υπουργέ, σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξή σας στη «Ναυτεμπορική». Είμαστε σε μία γεωγραφική περιοχή, που αυτή τη στιγμή έχουμε τρεις πολέμους γύρω μας. Τι σημαίνει αυτό για τη χώρα μας;
«Οι τρεις πόλεμοι που διεξάγονται στην ευρύτερη περιοχή της χώρας μας, αποδεικνύουν με τον πιο δραματικό τρόπο ότι διανύουμε μία περίοδο μεγάλης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, κατά την οποία οι ανακατατάξεις, εξελίσσονται με απίστευτη ταχύτητα. Η Ελλάδα οφείλει να είναι προετοιμασμένη για όλα τα ενδεχόμενα. Να έχει ισχυρή παρουσία στη διεθνή σκηνή, να περιφρουρεί έμπρακτα όσα έχουν επιτευχθεί στην εξωτερική της πολιτική την τελευταία τετραετία και στηριζόμενη στις Ένοπλες Δυνάμεις της να αποτελεί σημαντικό παράγοντα ασφάλειας και σταθερότητας.»
Έχετε αναγάγει κύριε υπουργέ -και σωστά- σε θέμα στρατηγικής σημασίας την μεταρρύθμιση των Ενόπλων Δυνάμεων.
«Η «Ατζέντα 2030» είναι η μεγαλύτερη μεταρρύθμιση που έχει λάβει χώρα στις Ένοπλες Δυνάμεις, όπως ανέφερε κατά την τελευταία συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις, οι κυβερνοεπιθέσεις και η Τεχνητή Νοημοσύνη, όπως και οι ένοπλες συρράξεις των τελευταίων ετών στην περιοχή μας, υπογραμμίζουν περισσότερο από ποτέ την ανάγκη για τον εκσυγχρονισμό και την προσαρμογή των Ενόπλων Δυνάμεων στα νέα δεδομένα. Κύρια στοιχεία της μεταρρύθμισης είναι η ανάπτυξη της έρευνας και της καινοτομίας, με τη δημιουργία του σχετικού οικοσυστήματος στις Ένοπλες Δυνάμεις, ο εκσυγχρονισμός του θεσμικού πλαισίου των Ανωτάτων Στρατιωτικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, η σύσταση Κοινού Σώματος Πληροφορικής. Στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης περιλαμβάνονται βεβαίως και οι σχεδιαζόμενες αλλαγές στη θητεία, ώστε να μετατραπεί από «θητεία – αγγαρεία» σε θητεία – ευκαιρία. Στόχος του νέου Οικοσυστήματος Καινοτομίας είναι η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων για τις Ένοπλες Δυνάμεις, η συντήρηση των ήδη υπαρχόντων αλλά κυρίως η προώθηση και υποστήριξη της Έρευνας και Ανάπτυξης τεχνολογιών διττής χρήσης. Δηλαδή τεχνολογιών που δεν θα έχουν μόνο στρατιωτική εφαρμογή, αλλά και πολιτικού τύπου εφαρμογές, υπηρετώντας παράλληλα σκοπούς κοινωνικούς, εμπορικούς και Πολιτικής Προστασίας. Το πρώτο βήμα για την υλοποίηση του Οικοσυστήματος είναι η δέσμευση τμήματος του προϋπολογισμού των Ενόπλων Δυνάμεων αποκλειστικά για την παραγωγή ελληνικών αμυντικών προϊόντων. Για να συμβεί αυτό δημιουργείται ένας ανεξάρτητος φορέας που θα ονομάζεται «Ελληνικό Κέντρο Ανάπτυξης Καινοτομίας» (ΕΛΚΑΚ). Ο ανεξάρτητος φορέας θα διαχειρίζεται προγράμματα και συμβάσεις, θα υποστηρίζει την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και θα διευκολύνει τη συνεργασία με πανεπιστήμια, στρατιωτικές σχολές, ερευνητικά κέντρα και επιχειρήσεις. Επίσης, θα περιλαμβάνει την ενσωμάτωση Μεγα-δεδομένων (Big Data) και Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) για προηγμένη επεξεργασία πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο. Οφείλουμε ακόμη να λάβουμε υπόψη μας ότι η δημιουργία του Οικοσυστήματος Καινοτομίας, εκτός από επένδυση στο μέλλον για τις Ένοπλες Δυνάμεις, δύναται να καταστεί και παράγοντας Ανάπτυξης για την εθνική μας οικονομία.»
Η ελληνική φρεγάτα Ύδρα κατέπλευσε ήδη στην Ερυθρά Θάλασσα, ενώ οι επιθέσεις των Χούθι συνεχίζονται. Ανησυχείτε; Και για ποιο λόγο βρίσκεται εκεί;
«Η φρεγάτα «Ύδρα» βρίσκεται όντως σε μια αποστολή η οποία εμπεριέχει κινδύνους. Θα ήταν υποκριτικό να το αποκρύψω, παρότι η φρεγάτα διαθέτει τα αναγκαία μέσα αυτοπροστασίας και σε συνεργασία με τους εταίρους και συμμάχους μας λαμβάνονται τα αναγκαία μέτρα ασφάλειας. Αλλά δεν βρίσκεται εκεί η «Ύδρα» για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα άλλων κρατών, ούτε απλώς για να κάνει «επίδειξη σημαίας». Τα εθνικά συμφέροντα υπηρετεί, ως μονάδα του Πολεμικού Ναυτικού της χώρας με τον μεγαλύτερο εμπορικό στόλο στον πλανήτη, την ασφάλεια των ναυτικών μας και την ελευθερία των οδών εφοδιασμού της Ελλάδας, που επηρεάζουν το κόστος ζωής και την αξία της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου. Αυτός άλλωστε είναι και ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο ανατέθηκε στην Ελλάδα η Διοίκηση της Επιχείρησης ASPIDES, με το Στρατηγείο της Λάρισας. Η αποστολή του προσωπικού της φρεγάτας στην Ερυθρά Θάλασσα, εντάσσεται συνεπώς στην Εθνική Στρατιωτική Στρατηγική και στην Πολιτική Εθνικής Άμυνας.»
Λέτε ότι η Ελλάδα πρέπει να παίξει κεντρικό ρόλο στην ασφάλεια των 27 χωρών -μελών της ΕΕ. Σε ποιους τομείς και με τι δυνάμεις πιστεύετε ότι μπορεί να γίνει αυτό;
«Σήμερα είναι περισσότερη επιτακτική από ποτέ η ανάγκη να λάβει σάρκα και οστά η δημιουργία αμυντικού βραχίονα στην ΕΕ. Οφείλουμε να μην επιτρέψουμε σε χώρες που έχουν αναθεωρητικές και επεκτατικές φιλοδοξίες να εφαρμόσουν τα σχέδιά τους και να λάβουμε όλα τα αναγκαία μέτρα αποτροπής. Βεβαίως, αυτό θα γίνει σε συνεργασία με τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ. Η δυνατότητα άλλωστε να μπορούν να αμυνθούν με ίδιες δυνάμεις τα κράτη μέλη της ΕΕ, αν παραστεί ανάγκη, εξυπηρετεί τους στρατηγικούς στόχους της Συμμαχίας. Σε αυτή την κατεύθυνση ο ρόλος της Ελλάδας μπορεί να καταστεί εξαιρετικά σημαντικός. Όχι μόνο γιατί πρόκειται για χώρα η οποία βρίσκεται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και διαθέτει σημαντικές Ένοπλες Δυνάμεις, αλλά και γιατί πραγματικά πιστεύουμε στην ανάγκη ενός ισχυρού αμυντικού βραχίονα. Να σας υπενθυμίσω ότι πέρα από το ότι πρωτοστάτησε η χώρα μας στην δημιουργία της Επιχείρησης ASPIDES, της μεγαλύτερης αμυντικής Επιχείρησης της ΕΕ στην ιστορία, είχε αναλάβει την πρωτοβουλία και της δημιουργίας της Επιχείρησης IRINI, στη Μεσόγειο, το 2020, στην οποία έχει ενεργό ρόλο και συμμετέχει με πλοίο του Π.Ν. μέχρι σήμερα. Να υπενθυμίσω ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν υπογράψει τη Χάρτα του Ελσίνκι για Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας και έχουν υιοθετήσει την Στρατηγική Πυξίδα για την Ασφάλεια και την Άμυνα, προκειμένου να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο η Ευρώπη ως παράγοντας αποτροπής, ασφάλειας και σταθερότητας. Επίσης, τον Ιανουάριο του 2023, με την τρίτη Κοινή Δήλωση ΕΕ και ΝΑΤΟ, επεκτάθηκε η συνεργασία σε νέους τομείς, όπως στις νέες τεχνολογίες. Όλα αυτά όμως πρέπει να γίνουν πράξη, με πιο γρήγορους ρυθμούς σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν. Η εποχή της «αφελούς» και επικεντρωμένης στην οικονομική ευμάρεια Ευρώπης έχει παρέλθει.»
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την νέα αμυντική στρατηγική της με συγχρηματοδότηση κοινών αγορών όπλων από τα κράτη μέλη και τον εκσυγχρονισμό των εργοστασίων του κλάδου. Ποια η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτή τη στρατηγική;
«Ως Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ήμασταν ενήμεροι των διεργασιών αυτών και οι δρομολογημένες εξελίξεις για τη διαμόρφωση της νέας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανικής Στρατηγικής έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην ιεράρχηση των στόχων μας και στην προτεραιότητα που δώσαμε στη δημιουργία Οικοσυστήματος Καινοτομίας για τις Ένοπλες Δυνάμεις. Τα όσα προβλέπονται για κοινή αγορά, σε σημαντικό ποσοστό, του αμυντικού εξοπλισμού, όπως και οι διασφαλίσεις για ευρωπαϊκής προέλευσης κατά το ήμισυ αμυντικές προμήθειες, είναι μία μεγάλη ευκαιρία όχι μόνο για τη διαμόρφωση κοινής αντίληψης σχετικά με την Ασφάλεια, αλλά και για την αμυντική μας βιομηχανία. Η Ελλάδα αποδίδει ιδιαίτερη σημασία σε αυτή την στρατηγική για την αμυντική αυτάρκεια της ΕΕ και είναι δεσμευμένη να συμμετάσχει ενεργά σε κάθε πρωτοβουλία που στοχεύει στην προάσπιση του ευρωπαϊκού χώρου.»
Η Ελλάδα ξοδεύει για την άμυνα πολύ παραπάνω από το 2% του ΑΕΠ που έχει αποφασίσει το ΝΑΤΟ. Προφανώς λόγω του κινδύνου εξ Ανατολών. Μέχρι που θα φτάσει όμως αυτή η κούρσα των εξοπλισμών, που στερεί και παραγωγικές επενδύσεις στην οικονομία;
«Όπως επισημαίνω συχνά, η Ελλάδα δεν βρίσκεται στην ίδια περιοχή με το Λουξεμβούργο. Το να διαθέτει ισχυρή Άμυνα συνεπώς είναι όρος εθνικής επιβίωσης. Αυτό δεν σημαίνει, από την άλλη πλευρά, ότι οι δαπάνες μας θα είναι αλόγιστες, καθώς θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα δημοσιονομικά περιθώρια. Για τον ίδιο λόγο ζήτησα από τα Γενικά Επιτελεία προτεραιοποίηση και επαναξιολόγηση των μελλοντικών εξοπλιστικών προγραμμάτων, με την κατάρτιση νέου 12ετούς προγράμματος. Στόχος είναι κάθε ευρώ που θα δαπανάται στην Άμυνα να αποτελεί πραγματική ανάγκη που θα ικανοποιείται με τον βέλτιστο τρόπο στη σχέση κόστους – αποτελέσματος. Δεν έχουμε κλείσει την πόρτα σε προγράμματα όπως αυτό των Κορβετών, τα υποβάλλουμε όμως σε νέα προτεραιοποίηση και αξιολόγηση. Παράλληλα όμως, με την υλοποίηση της «Ατζέντας 2030», φιλοδοξούμε να φύγουμε από τη λογική «ψωνίζω από το ράφι» και να περάσουμε στην ανάπτυξη προγραμμάτων αμυντικής τεχνολογίας που να έχουν εγχώρια προστιθέμενη αξία. Με αυτόν τον τρόπο οι επενδύσεις στην Άμυνα όχι μόνο δεν θα μπορούν να χαρακτηριστούν «αντιπαραγωγικές» από οικονομική άποψη, αλλά θα συμβάλλουν στην Ανάπτυξη της χώρας μας και στην αύξηση της απασχόλησης.»
Κύριε υπουργέ έχετε τονίσει επανειλημμένα πως θέλετε να αναβιώσετε την αμυντική βιομηχανία της χώρας.
«Ένας από τους λόγους για τους οποίους ιδρύεται το ΕΛΚΑΚ, στο οποίο αναφέρθηκα αναλυτικά, είναι και για να έχει τη δυνατότητα η χώρα μας να μετατραπεί από απλό καταναλωτή προϊόντων αμυντικής τεχνολογίας σε παραγωγό τους και ενδεχομένως εξαγωγέα τους σε μεγάλη κλίμακα. Βεβαίως, υπάρχουν και σήμερα αξιόλογες εταιρείες στον κλάδο, αλλά δεν θέλουμε να αποτελούν μεμονωμένες περιπτώσεις. Κυριότερη και εμβληματική περίπτωση, όσον αφορά την αμυντική βιομηχανία στη χώρα μας, είναι η ΕΑΒ, στην οποία θέλουμε να της προσδώσουμε τον ρόλο που οραματιζόταν για αυτήν ο Κωνσταντίνος Καραμανλής. Η ανάληψη της εποπτείας της από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας ήταν αναγκαία συνθήκη προκειμένου να επιτευχθεί η διάσωση της εταιρείας. Άλλωστε, χωρίς μια ΕΑΒ που να λειτουργεί ομαλά, δεν μπορεί να επιτελέσει χωρίς προβλήματα την αποστολή της η Πολεμική μας Αεροπορία. Αναμένουμε από το νέο ΔΣ γενικής αποδοχής, το οποίο όρισα πρόσφατα, την αξιολόγηση της παρούσας κατάστασης, την εξυγίανση του προϋπολογισμού της και την εκτίμηση για τα επόμενα σταθερά και υγιή βήματα. Αλλά και συνολικά για την Αμυντική Βιομηχανία, η πρόθεσή μας είναι να δημιουργήσουμε ένα οικοσύστημα διαφορετικό από ό,τι υπάρχει μέχρι σήμερα.»
Η χώρα διαθέτει δύο μεγάλα ναυπηγεία -στην Ελευσίνα και στον Σκαραμαγκά- που ήδη αναπτύσσονται. Θα μπορέσουν να αναλάβουν την κατασκευή των νέας γενιάς φρεγατών των ΗΠΑ κλάσης Constellation;
«Η Ελλάδα διαθέτει εξειδικευμένη και έμπειρη βιομηχανία στον συγκεκριμένο τομέα. Θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι χρήσιμο που διαθέτει η χώρα μας πέραν του ενός μεγάλα ναυπηγεία, όπως τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας, ώστε να λειτουργεί ο ανταγωνισμός. Όσον αφορά το συγκεκριμένο project, εκτιμώ ότι τα ναυπηγεία της χώρας μας έχουν τη δυνατότητα να ανταποκριθούν στην παραπάνω πρόκληση.
Ήδη, η αποδοχή από τις ΗΠΑ της πρότασης να συμμετέχουμε στη ναυπήγηση νέων φρεγατών τύπου Constellation είναι μια μεγάλη εθνική επιτυχία. Η αποδοχή αυτή έχει τεράστιο επιχειρησιακό όφελος, καθώς η χώρα μας, σε συνδυασμό με την απόκτηση των 3 νέων FDI, έχει τη δυνατότητα να μπει στην επόμενη δεκαετία με νεότευκτα, στο μεγαλύτερο μέρος του Στόλου της, πλοία. Το πρόγραμμα αυτό προσδίδει όμως και μια μοναδική ευκαιρία σε ευρύτερο επίπεδο. Θα ενισχύσει την εθνική ασφάλεια και την οικονομία της χώρας μας, μέσω της ενσωμάτωσης των ελληνικών ναυπηγείων στην παραγωγική και εν συνεχεία στην επισκευαστική διαδικασία. Διότι θα επισκευάζουμε όχι μόνο τα δικά μας, αλλά και τα αμερικανικά πλοία τα οποία θα βρίσκονται στην ευρύτερη περιοχή.
Για λόγους εθνικού συμφέροντος, θα ζητήσουμε κατά τη διαδικασία των διαπραγματεύσεων την κατά το δυνατόν μεγαλύτερη εμπλοκή της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας στη ναυπήγηση των φρεγατών, ώστε να ενισχυθούν οι ικανότητες και η τεχνογνωσία του τομέα, να προωθηθεί η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και να δημιουργηθούν εξειδικευμένες θέσεις εργασίας.»
Κύριε υπουργέ, η Ουκρανία έδειξε ότι στους νέους πολέμους του 21ου αιώνα, τεράστιο ρόλο θα παίζουν τα drones και τα συστήματα anti-drone. Η γειτονική Τουρκία έχει προχωρήσει πάρα πολύ στον τομέα αυτόν. Η Ελλάδα;
«Είναι αδιαμφισβήτητο ότι οι τεχνολογικές εξελίξεις στον τομέα των drones και των συστημάτων αντι – drones έχουν αλλάξει τον τρόπο πολέμου σε παγκόσμιο επίπεδο. Στην πρόσφατη επίσκεψή μου στην Αρμενία, ενημερώθηκα εκτενώς για την χρησιμοποίησή τους στο σύγχρονο πεδίο μάχης. Να υπενθυμίσω ότι πρόκειται για μία χώρα της οποίας οι Ένοπλες Δυνάμεις υπέστησαν επίθεση από ένα Στρατό ο οποίος χρησιμοποίησε σε μαζική κλίμακα drones, μεταξύ των οποίων τα drones Bayraktar. Για τον ίδιο λόγο θα συνεργασθούμε με την Αρμενία, στο πλαίσιο των συμφωνιών διμερούς αμυντικής συνεργασίας, και για τα διδάγματα που έχουν προκύψει από τη σύγκρουση στο Ναγκόρνο Καραμπάχ. Η Ελλάδα αναγνωρίζει τη σημασία αυτών των τεχνολογιών και εργάζεται ενεργά για την ενίσχυση των δυνατοτήτων της και σε αυτόν τον τομέα, στο πλαίσιο του νέου Οικοσυστήματος. Θα εργασθούμε με ταχείς ρυθμούς για την κάλυψη της συγκεκριμένης υστέρησης συγκριτικά με γειτονικές μας χώρες, όπως και για τη δημιουργία «θόλου» anti – drone που να καλύπτει την ελληνική επικράτεια.»
Μιλήσατε επίσης για το φινλανδικό μοντέλο. Άρα να περιμένουμε μείωση της στρατιωτικής θητείας. Μια θητεία πλέον όχι αγγαρείας και σκοπιάς, αλλά εκπαίδευσης;
«Εξυπακούεται ότι το φινλανδικό μοντέλο δε θα αντιγραφεί αυτούσιο, αλλά ότι θα ενσωματωθούν στο υπό επεξεργασία νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας για τις αλλαγές στη θητεία, όσα στοιχεία κριθούν χρήσιμα για τις Ένοπλες Δυνάμεις μας. Αυτός ήταν άλλωστε ένας από τους κύριους λόγους της πρόσφατής επίσκεψής μου στο Ελσίνκι και της συνάντησης με τον ομόλογό μου. Το σημείο που πρέπει να συγκρατήσουμε είναι η έμφαση στον συνδυασμό της ανάπτυξης ψηφιακών και άλλων δεξιοτήτων κατά τη στρατιωτική θητεία – οι οποίες μπορούν να φανούν χρήσιμες και μετά από αυτή – με την εντατική στρατιωτική εκπαίδευση, που είναι προσαρμοσμένη στον σχετικά σύντομο χρόνο θητείας. Αυτό δε σημαίνει ότι θα αλλάξει ο χρόνος θητείας στις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις, αλλά ότι θα αλλάξει η μέθοδος. Το φινλανδικό μοντέλο συνδυάζεται επίσης με την εθελοντική αλλά τακτική επανεκπαίδευση των εφέδρων, την οποία επίσης θέλουμε να εφαρμόσουμε.»
Τελειώνοντας, κύριε Υπουργέ, ήρθε χθες προς ψήφιση στη Βουλή το νομοσχέδιο για τα μη κρατικά Πανεπιστήμια, το οποίο όμως προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις από πλευράς αντιπολίτευσης. Το δικό σας σχόλιο;
«Η δυνατότητα ίδρυσης μη κρατικών Πανεπιστημίων αποτελεί μία μεγάλη μεταρρύθμιση την οποία προωθεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Η Ελλάδα δεν μπορεί να παραμένει στάσιμη σε αυτόν τον τομέα, 50 χρόνια από την Μεταπολίτευση. Ο Υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης κατέθεσε ένα πολύ καλά δομημένο νομοσχέδιο, με κανόνες για τα μη Κρατικά Πανεπιστήμια, το οποίο υπεράσπισε με σαφή πολιτικό λόγο και καθαρές θέσεις. Να υπενθυμίσω επίσης ότι το Νομοσχέδιο προβλέπει συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση των Δημόσιων Πανεπιστημίων, όπως μεταξύ άλλων την αναβάθμιση του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, η οποία έχει ευνόητη σημασία. Ιδιαίτερη σημασία έχουν επίσης οι προβλέψεις του Νομοσχεδίου για την «εξωστρέφεια» των ελληνικών ΑΕΙ, με τη δυνατότητά τους πλέον να συμβάλλονται με ΑΕΙ άλλων κρατών, καθώς και με διεθνή κέντρα σπουδών με έδρα την Ελλάδα.»
Κύριε υπουργέ σας ευχαριστώ πολύ.
« Εγώ ευχαριστώ κύριε Ψύλο τη “Ναυτεμπορική” για τη φιλοξενία της»
(ΑΠΕ-ΜΠΕ / photo: eurokinissi)
