Ένα μείγμα οστών, κρανίων και ξύλινων δοκών που ανακτήθηκαν από μια κοίτη ποταμού εγείρει ερωτήματα. Τι συνέβη και ποια ήταν αυτά τα άτομα που βρέθηκαν εκεί;
Τα ερείπια της κελτικής γέφυρας στο Cornaux/Les Sauges και οι είκοσι σκελετοί που βρέθηκαν κοντά αποτελούν αντικείμενο εικασιών από την ανακάλυψή τους το 1965 κατά τη διάρκεια ανακαίνισης του καναλιού Thielle.
Ειδικοί στην αρχαιολογία, την ανθρωπολογία, τη θανατολογία, τη βιοχημεία και τη γενετική επανεξέτασαν την υπόθεση. Η μελέτη τους, που υποστηρίζεται από το Ελβετικό Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών (SNSF) και την Αυτόνομη Επαρχία του Μπολτσάνο, δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Scientific Reports .
Κυριαρχεί η Θεωρία του Ξαφνικού Ατυχήματος
Αυτή η μελέτη αποτελεί μέρος ενός διεθνούς έργου με επικεφαλής το Πανεπιστήμιο της Βέρνης και το Ινστιτούτο Eurac για Μελέτες Μούμιας στο Μπολτσάνο, με στόχο να βελτιώσει την κατανόησή μας για τους Κέλτες στην Ελβετία και τη Βόρεια Ιταλία. Ο κυρίως προφορικός πολιτισμός των Κελτών έχει αφήσει περιορισμένες γραπτές πηγές και πολλά από αυτά που είναι διαθέσιμα προέρχονται από τα γραπτά του Ιουλίου Καίσαρα. Αυτές είναι οι αναφορές ενός στρατιωτικού αντιπάλου, επομένως δεν είναι απαραίτητα αντικειμενικές και πλήρεις, λέει η Zita Laffranchi, μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Ιατροδικαστικής του Πανεπιστημίου της Βέρνης.
Εστιάζοντας στα αρχαιολογικά ευρήματα, μπορούμε να δώσουμε φωνή σε άτομα που δεν τεκμηριώνονται στο γραπτό αρχείο. Μαζί με τους συναδέλφους της, η Laffranchi διεξήγαγε μια βιοαρχαιολογική έρευνα για να προσπαθήσει να ανασυνθέσει τα γεγονότα στο Cornaux/Les Sauges.
Τα ερείπια και οι σκελετοί της κελτικής γέφυρας είναι πράγματι αμφιλεγόμενα. Για κάποιους, μια ξαφνική πλημμύρα ή τσουνάμι προκάλεσε την κατάρρευση της ξύλινης κατασκευής. Για άλλους, τα πτώματα ήταν θύματα ανθρωποθυσίας, μια κελτική πρακτική που συχνά συνδέεται με το νερό. Οι σκελετοί εξετάστηκαν από όλες τις γωνίες για να προσπαθήσουν να ανασυνθέσουν τις συνθήκες του δράματος. Η κατάσταση διατήρησής τους και η αξιοσημείωτη παρουσία εγκεφαλικών θραυσμάτων σε πέντε από τα κρανία υποδηλώνουν ότι τα ιζήματα κάλυψαν τα σώματα αμέσως μετά το θάνατο. Τα υπολείμματα δείχνουν πολλαπλά τραύματα στα οστά κατανεμημένα σε όλα τα σώματα, από τα κρανία έως τα πόδια, που φαίνεται να έχουν προκληθεί από βίαιη πρόσκρουση.
Δεν εντοπίστηκαν σκόπιμα ή αιχμηρά τραύματα που προκλήθηκαν από αιχμηρά αντικείμενα, σε αντίθεση με τα ευρήματα σε άλλες ευρωπαϊκές τοποθεσίες όπου τεκμηριώνονται θυσίες. Αυτά τα στοιχεία, συν το γεγονός ότι μερικά κόκαλα μπλέχτηκαν με κομμάτια ξύλου, δείχνουν ένα τυχαίο γεγονός. Επομένως, η θεωρία ότι ένα τσουνάμι προκάλεσε την κατάρρευση της γέφυρας φαίνεται πιθανή.
Πιθανά πολλαπλά κύματα θανάτων
Αυτή δεν είναι η μόνη πληροφορία που έχουν δώσει οι σκελετοί. Ορισμένα οστά και δόντια υποβλήθηκαν επίσης σε χημικές αναλύσεις. Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα μπορεί να παρέχει μια σειρά ημερομηνιών για την κατανόηση του πότε έζησε ένα άτομο, ενώ άλλες ισοτοπικές αναλύσεις μπορούν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με τη διατροφή και τον τόπο διαμονής των θυμάτων. Τέλος, οι παλαιογενετικές αναλύσεις επέτρεψαν στην ερευνητική ομάδα να αναλύσει το αρχαίο DNA των μισών ατόμων.
Αφού έκαναν τα οστά να μιλούν με αυτόν τον τρόπο, οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν την παρουσία τουλάχιστον 20 ατόμων, χωρίς εμφανείς οικογενειακούς δεσμούς: ένα κορίτσι, δύο άλλα παιδιά και 17 ενήλικες – κυρίως νέοι, και 15 από τους οποίους φαίνεται να ήταν άνδρες. Αυτή η σαφής δημογραφική προκατάληψη, με μια ισχυρή πλειοψηφία νεαρών ενήλικων ανδρών, θα μπορούσε να αντιστοιχεί σε μια ομάδα αιχμαλώτων ή σκλάβων που θυσιάστηκαν ή σε μια συνοδεία εμπόρων ή στρατιωτών.
Τέλος, δεδομένου ότι ορισμένες ημερομηνίες ραδιενεργού άνθρακα έχουν αποδειχθεί διφορούμενες, είναι αδύνατο να είμαστε σίγουροι ότι όλοι οι θάνατοι συνέβησαν ταυτόχρονα και συνέπεσαν με την καταστροφή της γέφυρας. Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά τα στοιχεία, είναι πολύ πιθανό να συνέβη ένα ξαφνικό, βίαιο ατύχημα στο Cornaux, συνοψίζει ο Marco Milella, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης και συνεπικεφαλής αυτού του έργου. Αλλά αυτή η γέφυρα είχε μια προηγούμενη ζωή. Μπορεί να ήταν τόπος θυσίας και κάποια πτώματα θα μπορούσαν να είχαν προηγηθεί του ατυχήματος.
Η ακριβής σειρά των γεγονότων στην κελτική γέφυρα στο Cornaux/Les Sauges είναι πιθανό να παραμείνει μυστήριο. Σε αυτού του είδους την έρευνα, μας ενδιαφέρουν άτομα. Ανιχνεύουμε τις ιστορίες της ζωής τους, που μπορεί να είναι συναισθηματικές, λέει ο Laffranchi. Όμως, τελικά, ο στόχος είναι να κατανοήσουμε καλύτερα την πολιτιστική και βιολογική μας κληρονομιά σε πληθυσμιακό επίπεδο.
Στην καρδιά της Κέλτικης Ευρώπης
Η περιοχή των Τριών Λιμνών ήταν σημαντική για τους Κέλτες, ιδιαίτερα τους Helvetii, τη μεγαλύτερη κελτική φυλή που εγκαταστάθηκε στην περιοχή μεταξύ της λίμνης της Γενεύης και της λίμνης της Κωνσταντίας. Αυτή η νέα μελέτη, η πρώτη που χρησιμοποίησε την παλαιογονιδιωματική για την ανάλυση των Κελτικών ατόμων στην Ελβετία, επιβεβαιώνει τη γενετική τους εγγύτητα με άλλους πληθυσμούς της Εποχής του Σιδήρου.
Για παράδειγμα, ορισμένες γενεαλογίες που εντοπίστηκαν στο Cornaux έχουν βρεθεί στη Βρετανία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ισπανία και την κεντρική Ιταλία. Οι ισοτοπικές αναλύσεις δείχνουν ότι ορισμένα άτομα μπορεί να έχουν μεγαλώσει στην περιοχή των Τριών Λιμνών και άλλα στις Άλπεις.
Αυτές οι ανακαλύψεις επιβεβαιώνουν τη σημασία της περιοχής εκείνη την εποχή και υποστηρίζουν την όλο και πιο θεμελιωμένη ιδέα του μικτού πληθυσμού και της υψηλής κινητικότητας μεταξύ των κελτικών ομάδων. Μακριά από το να είναι απομονωμένοι από τα γύρω βουνά, οι Ελβετοί πρόγονοι ζούσαν ήδη σε ένα πολυσύχναστο σταυροδρόμι στην καρδιά της Ευρώπης.
photo: pixabay
