Τα ταριχευμένα λείψανα που χρονολογούνται πριν από περίπου 3.290 χρόνια, ανήκουν σε ένα αρσενικό άτομο που πιθανότατα υπέφερε από σοβαρά συμπτώματα τη στιγμή του φρικτού θανάτου του.
Η βουβωνική πανώλη – γνωστή και ως Μαύρος Θάνατος – προκαλείται από ένα πολύ άσχημο βακτήριο που ονομάζεται Yersinia pestis και είχε την ακμή της τον 14ο αιώνα όταν εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, εξαφανίζοντας εκατομμύρια ανθρώπους. Τα τελευταία χρόνια, αρκετές μελέτες έχουν βρει ίχνη DNA του Y. pestis σε προϊστορικά πτώματα, υποδεικνύοντας ότι το παθογόνο – και η ασθένεια – κυκλοφορούσαν χιλιάδες χρόνια πριν από αυτή τη διαβόητη πανδημία.
Μέχρι στιγμής, όλα αυτά τα αρχαία παραδείγματα έχουν προέλθει από την Ευρώπη και την Ασία, με ενδείξεις μόλυνσης να παρατηρούνται σε σκελετούς 5.000 ετών στη Ρωσία. Ωστόσο, μετά την ανάλυση μιας αρχαίας αιγυπτιακής μούμιας που στεγαζόταν στο Museo Egizio στο Τορίνο της Ιταλίας, μια ομάδα ερευνητών αποκάλυψε τώρα ότι η τρομακτική πανώλη ήταν επίσης παρούσα στη Βόρεια Αφρική στην αυγή της Εποχής του Χαλκού.
Η αξιολόγηση με ραδιοάνθρακα χρονολογεί τη μούμια στο τέλος της δεύτερης ενδιάμεσης περιόδου ή στην αρχή του Νέου Βασιλείου, αποκαλύπτοντας ίχνη DNA του Y. pestis τόσο στον οστικό ιστό όσο και στο εντερικό του περιεχόμενο, υποδηλώνοντας ότι η ασθένεια είχε ήδη προχωρήσει σε προχωρημένο στάδιο όταν το μολυσμένη άτομο υπέκυψε.
«Αυτό είναι το πρώτο αναφερόμενο προϊστορικό γονιδίωμα του Y. pestis εκτός Ευρασίας που παρέχει μοριακά στοιχεία για την παρουσία πανώλης στην αρχαία Αίγυπτο, αν και δεν μπορούμε να συμπεράνουμε πόσο διαδεδομένη ήταν η ασθένεια κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου», γράφουν οι ερευνητές σε μια περίληψη που παρουσιάστηκε στο European Meeting of Paleopathology Association νωρίτερα φέτος.
Παρά την έλλειψη σαφήνειας σχετικά με την επικράτηση του Μαύρου Θανάτου στην αρχαία Αίγυπτο, προηγούμενες μελέτες έχουν υπονοήσει πιθανά ξεσπάσματα κατά μήκος των όχθεων του Νείλου σε ιστορικούς χρόνους. Για παράδειγμα, πριν από περισσότερες από δύο δεκαετίες, οι ερευνητές βρήκαν ψύλλους σε ένα αρχαιολογικό χωριό στην Αμάρνα, όπου κάποτε ζούσαν οι εργάτες που έχτισαν τον τάφο του Τουταγχαμών.
Επειδή οι ψύλλοι είναι ο κύριος φορέας των βακτηρίων, οι ερευνητές άρχισαν να υποψιάζονται ότι η βουβωνική πανώλη μπορεί να υπήρχε στην αρχαία Αίγυπτο. Αυτή η υπόθεση ενισχύεται από ένα ιατρικό κείμενο ηλικίας 3.500 ετών που “βρίσκεται στη βουβωνική χώρα κάνοντας το πύον να πετρώσει».
Ως εκ τούτου, ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι η πανώλη μπορεί να μεταδόθηκε από ψύλλους που παρασιτούσαν στους αρουραίους του Νείλου, πριν περάσουν αργότερα στους μαύρους αρουραίους που στοιβάζονταν σε αρχαία πλοία και μετέφεραν τον Μαύρο Θάνατο σε όλο τον κόσμο. Μέχρι τώρα, ωστόσο, αυτή η θεωρία δεν βρήκε πραγματικά ερείσματα που να αποδεικνύουν ότι η ασθένεια ήταν στην πραγματικότητα παρούσα στην αρχαία Αίγυπτο.
Και ενώ ακόμα περιμένουμε μια νέα μελέτη εμπεριστατωμένη, πρέπει να πούμε ότι οι υποψίες δεν ποτέ πιο έντονες από το DNA της μούμιας.
Δείτε ΦΩΤΟ ΕΔΩ
photo: pixabay
