Για τις μεγάλες αλλαγές που σηματοδοτεί το Εθνικό Σύστημα Τραύματος στη χώρα μας, αλλά και τις βελτιώσεις «στα σημεία» που χρειάζεται να γίνουν, μιλά στο Πρακτορείο Fm και στην Τάνια Μαντουβάλου ο Καθηγητής Χειρουργικής, στη Δ Χειρουργική Κλινική στο Αττικόν και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής, Παντελής Βασιλείου. Ένας άνθρωπος που γνωρίζει το τραύμα όσο λίγοι στην Ελλάδα και εξ αυτού του λόγου διετέλεσε και πρόεδρος στην Επιτροπή για την υλοποίηση του Εθνικού Συστήματος Τραύματος, που αποτελεί πλέον νόμο του κράτους και προβλέπει τη δημιουργία 17 Κέντρων Τραύματος, δύο Κέντρων Παιδικού Τραύματος, δημιουργία Σταθμών Τραύματος, εκπαίδευση του προσωπικού και σύσταση Εθνικής Επιτροπής Τραύματος.

Χρειαζόμαστε περισσότερο κόσμο που να είναι εκπαιδευμένος στο τραύμα, λέει ο καθηγητής για να επισημάνει στη συνέχεια ότι «με το τρέχον εφημεριακό σύστημα ανά 4ήμερο είναι πολύ λίγα τα περιστατικά, για να αποκτηθεί εμπειρία. Θα πρέπει για αυτό το λόγο κάποια στιγμή να υπάρξει καθημερινή εφημέρευση και άρα να προωθούνται τα περιστατικά μόνο στα Κέντρα Τραύματος. Ωστόσο αυτό είναι πολιτική απόφαση και πρέπει να γίνει σε βάθος χρόνου και με ένα τρόπο που να μη δημιουργηθεί ένταση στον ιατρικό κόσμο».

67 νοσοκομεία ανακαινίζουν τους χώρους αναζωογόνησης και δημιουργούνται 207 κλίνες αναζωογόνησης,

Ένα άλλο σημείο που χρήζει βελτίωσης σύμφωνα με τον διακεκριμένο χειρουργό τραύματος, είναι το σύστημα διάσωσης. «Αεροπορικές και πλωτές μεταφορές γίνονται περίπου 6.000 ετησίως αλλά απαιτούν πολύ χρόνο, γιατί δεν έχουμε ανεπτυγμένο το σύστημα διάσωσης που χρειάζεται. Δηλαδή να πηγαίνει το ελικόπτερο στο σημείο του ατυχήματος και να παίρνει τον τραυματία για να τον μεταφέρει στο εγγύτερο νοσοκομείο. Αυτό είναι κάτι που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή». Ο καθηγητής αναφέρει ότι αυτή τη στιγμή με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης 67 νοσοκομεία στη χώρα ανακαινίζουν τα ΤΕΠ και εκεί δημιουργούνται λειτουργικοί χώροι αναζωογόνησης με 207 κλίνες. Προς το παρόν μόνο στο Ασκληπιείο Βούλας λειτουργεί με τις προδιαγραφές που έχει εισαγάγει ο νέος νόμος, ο χώρος αναζωογόνησης, ο χώρος που οι γιατροί προσπαθούν να δώσουν ξανά ζωή στον άνθρωπο που θνήσκει, λέει μεταξύ άλλων ο κ. Βασιλείου. Μιλά για τον κομβικό ρόλο του Νοσοκομείου Αττικόν που με δωρεά του ΙΣΝ εκπαιδεύει επαγγελματίες υγείας που θα στελεχώσουν τα Κέντρα Τραύματος, ενώ αναφέρεται και σε εκπαιδευτικό συνέδριο που πρόκειται να γίνει στη Θεσσαλονίκη, προκειμένου να ενημερωθεί ο ιατρικός κόσμος για την αναζωογόνηση, έτσι όπως πλέον περιγράφεται στο νέο νόμο.

Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη που παραχώρησε στο Πρακτορείο Fm ο καθηγητής Χειρουργικής Παντελής Βασιλείου

Ερ: Τι είναι τραύμα;

Απ: Το τραύμα είναι μία λέξη πολυχρησιμοποιημένη που σημαίνει πολλά και διαφορετικά πράγματα. Απο ψυχολογικό τραύμα, ένα κάταγμα μέχρι μία βλάβη που προκαλείται από εκτόνωση ενέργειας στους ιστούς και απειλεί άμεσα την ύπαρξη, με επικείμενο θάνατο στα επόμενα λίγα λεπτά. Ο θάνατος έρχεται όταν ο εγκέφαλος δεν οξυγονώνεται καλά. Και η έλλειψη οξυγόνου στον εγκέφαλο προκαλεί ανεπανόρθωτες βλάβες σε 3 με 5 λεπτά. Είναι πρακτικά αδύνατον ο άνθρωπος μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα να βρεθεί στο νοσοκομείο, όμως θέλουμε να βρίσκεται όσο το δυνατόν νωρίτερα. Άρα η «χρυσή ώρα» δεν είναι πρακτικά τα 60 λεπτά, αλλά όσο γίνεται νωρίτερα.

Ερ: Τι αλλάζει με την ψήφιση του νέου νόμου;

Απ: Το τραύμα μπαίνει στο χάρτη επιτέλους. Μέχρι τώρα ήταν κάτω από τον ορίζοντα. Τώρα έχουμε πλαίσιο λειτουργίας, προδιαγραφές, κανόνες εκπαίδευσης, σύσταση ομάδας που θα διαχειρίζεται το τραύμα.

Ερ: Ποιο μοντέλο υιοθετήθηκε για να φτιαχτεί το Εθνικό Σύστημα Τραύματος;

Απ: Έχουμε ένα οργανωτικό μοντέλο που προέρχεται από τις ΗΠΑ, που είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει στον πλανήτη και έχουμε ένα εκπαιδευτικό μοντέλο από τη Νότια Αφρική, όπου υπάρχει μέγιστη εμπειρία στη διαχείριση τραυματιών, καθώς έχουν τους περισσότερους απ όλο τον κόσμο. Και από εκεί προσπαθούμε να αντλήσουμε και εμείς εμπειρία και εκπαίδευση για να στελεχώσουμε τα νοσοκομεία.

Ερ: Τι ρόλο θα παίξει το Αττικόν προς αυτή την κατεύθυνση;

Απ: Το Αττικόν είχε την τύχη να εκτιμηθεί από το ΙΣΝ εδώ και δέκα χρόνια, καθώς το 2015 το Ίδρυμα έκανε μία πρώτη δωρεά για να εκπαιδεύσουμε 350 τελειόφοιτους της Ιατρικής στις βασικές αρχές του τραύματος με πολύ λιγότερους πόρους από το προϋπολογισμένο. Το Ίδρυμα το εκτίμησε πολύ αυτό και αποφάσισε να επεκτείνει τη δωρεά και σε ειδικευμένους γιατρούς, και έτσι συνεχίζεται το πρόγραμμα αυτό. Με το νόμο 4655 του 2020 το ΙΣΝ για τα πρώτα πέντε χρόνια στηρίζει πλήρως οικονομικά το πρόγραμμα αυτό και αμέσως μετά η ελληνική Πολιτεία δεσμεύτηκε να το υιοθετήσει και να το στηρίξει επ αόριστον. Το πρόγραμμα ενεργοποιήθηκε πλήρως πριν από ένα χρόνο και μέχρι στιγμής έχουμε εκπαιδεύσει 450 φοιτητές. Ταυτόχρονα σε πρώτη φάση με την ίδια υποτροφία στέλνουμε ορθοπεδικούς και χειρουργούς στο Πανεπιστημιακό Ακαδημαϊκό Κέντρο “Chris Hani Baragwanath” της Νότιας Αφρικής, που θεωρείται το καλύτερο κέντρο τραύματος στον κόσμο.

Ερ: Σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη που βρισκόμαστε στο τραύμα;

Απ: Από τις προσελεύσεις τραυματιών στα ΤΕΠ περίπου οι μισοί είναι από τροχαίο. Πριν από δέκα χρόνια είχαμε 75-80 νεκρούς από τροχαία ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Τώρα έχουμε καταφέρει να ρίξουμε αυτό το νούμερο στους 55 νεκρούς. Είναι μία σημαντική βελτίωση που όμως οφείλεται στο γεγονός ότι φτιάξαμε καλύτερους δρόμους και όχι καλύτερο τραύμα. Στην Ευρώπη είμαστε 4οι από το τέλος σε νεκρούς από τροχαία ατυχήματα και ξεπερνάμε μόνο 5 χώρες από το πρώην ανατολικό μπλοκ, οι οποίες έχουν λιγότερο καλούς δρόμους από την Ελλάδα και εκεί ο κόσμος πίνει περισσότερο αλκοόλ.

Ερ: Πού κυμαίνεται η θνητότητα των βαριά τραυματιών;

Απ: Από 30-50% ανάλογα με τη χώρα και πόσο καλά οργανωμένο σύστημα τραύματος έχει. Όταν το σύστημα τραύματος αναπτυχθεί αυτή η θνητότητα πέφτει στο 10-20%.

Ερ: Αυτή τη στιγμή έχουμε τις κατάλληλες υποδομές ; Και τι πρέπει να βελτιωθεί για να πετύχει το Εθνικό Σύστημα Τραύματος;

Απ: Το ΕΚΑΒ, από το 1985,προσφέρει σπουδαίο έργο στις χερσαίες μεταφορές ασθενών. Αεροπορικές και πλωτές μεταφορές γίνονται περίπου 6.000 ετησίως αλλά απαιτούν πολύ χρόνο, γιατί δεν έχουμε ανεπτυγμένο το σύστημα διάσωσης που χρειάζεται. Δηλαδή να πηγαίνει το ελικόπτερο στο σημείο του ατυχήματος και να παίρνει τον τραυματία για να τον μεταφέρει στο εγγύτερο νοσοκομείο. Αυτό είναι κάτι που εξελίσσεται αυτή τη στιγμή. Το επόμενο βήμα είναι μέσα στα νοσοκομεία να φτιάξουμε σωστούς χώρους αναζωογόνησης. Είναι το πρώτο σημείο επαφής με τον τραυματία ενδονοσοκομειακά. Είναι ο χώρος όπου προσπαθούμε να ξαναδώσουμε ζωή σε έναν άνθρωπο που θνήσκει μπροστά μας και μέχρι πριν ενάμιση χρόνο ήμασταν πολύ πίσω σε αυτό. Αυτή τη στιγμή με χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης 67 νοσοκομεία στη χώρα ανακαινίζουν τα ΤΕΠ όπου δημιουργούνται λειτουργικοί χώροι αναζωογόνησης με 207 κλίνες. Με την ευκαιρία να σας πω ότι 3-5 Απριλίου η Ελληνική Εταιρεία Τραύματος και Επείγουσας Χειρουργικής διοργανώνει στη Θεσσαλονίκη εκπαιδευτικό συνέδριο προκειμένου να εισάγουμε τις ιδέες που έχουν καθιερωθεί με το νέο νόμο. Υπάρχει και υπουργική απόφαση για το πως πρέπει να είναι «χτισμένη» σωστά μία αναζωογόνηση. Στην παρούσα φάση χώρος αναζωογόνησης με τις προδιαγραφές του νέου νόμου λειτουργεί μόνο στο Ασκληπιείο της Βούλας και έχει γίνει με δωρεά του Ιδρύματος Μαρτίνου. Η όλη τεχνογνωσία προήλθε από τον καθηγητή Χειρουργικής Τραύματος στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ Ηλία Ντεγιάννη. Όσον αφορά τα υπόλοιπα νοσοκομεία τα έργα στα ΤΕΠ- αναζωογονήσεις, σύμφωνα με τις ρήτρες του Ταμείου Ανάκαμψης θα παραδοθούν έως το τέλος του έτους.

Ερ: Ποιες ειδικότητες είναι στη αναζωογόνηση;

Απ: Το χώρο της αναζωογόνησης λειτουργούν οι επειγοντολόγοι. Όταν έχουν τραυματία, καλούν χειρουργό τραύματος και ακολούθως εκείνος, αναζωογονεί, αποφασίζει για τη διαχείριση του τραυματία χειρουργεί και καλεί και άλλες ειδικότητες αν χρειάζεται. Η αναζωογόνηση όμως δεν δέχεται μόνο τραυματίες. Είναι μία δομή που αφορά τα εγκεφαλικά, καθώς και καρδιολογικά προβλήματα, που σκοτώνουν το ίδιο άμεσα όπως και το τραύμα.

Ερ: Εκτός από το σύστημα διάσωσης και την αναζωογόνηση τι άλλο θα πρέπει κατά τη γνώμη σας να βελτιωθεί για να γίνει σωστά ο νέος τρόπος διαχείρισης του τραύματος;

Απ: Μετά την αναζωογόνηση (όπου δεν πρέπει να ξοδευτεί παραπάνω από μισή ώρα) οι επόμενοι χώροι που μπορεί να βρεθεί ο τραυματίας είναι το χειρουργείο, η ΜΕΘ και μονάδα επεμβατικής ακτινολογίας Οι δύο πρώτοι χώροι είναι πολύ καλά οργανωμένοι στη χώρα μας, ενώ ο τρίτος αναπτύσσεται ταχύτατα. Χρειαζόμαστε κάλυψη από τις ειδικότητες που πλαισιώνουν αυτούς τους χώρους 24 ώρες το 24ωρο. Χρειαζόμαστε περισσότερο κόσμο που να είναι εκπαιδευμένος στο τραύμα και σιγά σιγά να δημιουργηθεί ένα σύστημα εφημεριών που τουλάχιστον για τους τραυματίες θα έχει διαρκή εφημέρευση. Το ίδιο βέβαια ισχύει και για τα εγκεφαλικά και τα καρδιολογικά. Επίσης κατά προτεραιότητα θα πρέπει να αναπτυχθεί σύστημα καταγραφής τραύματος (registry) γιατί είναι ο μόνος τρόπος για να παρακολουθούμε την εξέλιξη του εγχειρήματος.

Ερ: Θα δημιουργηθεί νέο σύστημα εφημεριών ή θα υπάρξει συνδυασμός με το ήδη υπάρχον;

Απ: Μπορεί να είναι το ένα ή το άλλο. Το σημαντικό είναι όμως να αποκτηθεί εμπειρία στα Κέντρα Τραύματος. Με το τρέχον εφημεριακό σύστημα ανά 4ήμερο είναι πολύ λίγα τα περιστατικά για να αποκτηθεί εμπειρία. Θα πρέπει για αυτό το λόγο κάποια στιγμή να υπάρξει καθημερινή εφημέρευση και άρα να προωθούνται τα περιστατικά μόνο στα Κέντρα Τραύματος. Ωστόσο αυτό είναι πολιτική απόφαση και πρέπει να γίνει σε βάθος χρόνου και με ένα τρόπο που να μη δημιουργηθεί ένταση στον ιατρικό κόσμο.

Ερ: Ποιο θα είναι το έργο της Εθνικής Επιτροπής που προβλέπεται να συσταθεί βάσει του νέου νόμου;

Απ: Η εθνική επιτροπή θα εξελίσσει τις προδιαγραφές των χώρων, θα ετοιμάζει πρωτόκολλα διαχείρισης και θα αξιολογεί τα Κέντρα για τη λειτουργία τους με πολύ συγκεκριμένα κριτήρια. Θα ήθελα όμως πριν κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη να επισημάνω το εξής. Ο τραυματίας που θνήσκει στα επείγοντα δεν έχει δυνατότητα οικονομικής διαπραγμάτευσης για τις υπηρεσίες που θα του προσφερθούν. Δεν μπορεί να μιλήσει, με το ζόρι αναπνέει. Άρα ή προσφέρεις την υπηρεσία χωρίς καμία προσδοκία για άλλες απολαβές, ή απλά πεθαίνει. Το τραύμα είναι ένας χώρος που δεν έχει πορτοφόλι.

(ΑΠΕ -ΜΠΕ / photo: freepik)