Όπως γράφεται στην Ρωσία, με την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ο κόσμος προετοιμάζεται για μια ακόμη αλλαγή στην παγκόσμια ενεργειακή πολιτική. Για χρόνια, οι Ηνωμένες Πολιτείες πολέμησαν σκληρά κατά της κυριαρχίας του ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, επιβάλλοντας κυρώσεις, ασκώντας πίεση κατά του Nord Stream 2 και προωθώντας τις δικές τους εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG). Ωστόσο, στα παρασκήνια, κάτι απροσδόκητο φαίνεται να εκτυλίσσεται, τονίζεται.
Πρόσφατες αναφορές δείχνουν ότι οι Αμερικανοί επενδυτές διερευνούν αθόρυβα ευκαιρίες σε έργα ρωσικών αγωγών. Θα μπορούσαν πράγματι οι ΗΠΑ να επιδιώξουν μια συμφωνία με την Ρωσία για τον Nord Stream; Και αν ναι, τι θα σήμαινε αυτό για την Ευρώπη, τις παγκόσμιες αγορές ενέργειας και την εύθραυστη γεωπολιτική ισορροπία;
Με την πρώτη ματιά, η ιδέα μιας ενεργειακής προσέγγισης ΗΠΑ-Ρωσίας φαίνεται σχεδόν αδιανόητη. Ωστόσο, στον κόσμο της ενεργειακής διπλωματίας, ο πραγματισμός συχνά υπερτερεί της ιδεολογίας.
Ο Τραμπ θα αλλάξει πλεύση στις ΗΠΑ;
Για χρόνια, η πολιτική των ΗΠΑ έναντι του Nord Stream ήταν σαφής: να τον μπλοκάρει με κάθε κόστος. Το σκεπτικό ήταν απλό – περιορισμός της ρωσικής επιρροής στην Ευρώπη, διασφαλίζοντας παράλληλα προσοδοφόρες εξαγωγικές αγορές LNG για τους Αμερικανούς παραγωγούς. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες της Ουάσιγκτον, η εξάρτηση της Ευρώπης από το φυσικό αέριο της Ρωσίας δεν εξαφανίστηκε ποτέ.
Γιατί οι Αμερικανοί θα επανεξετάσουν την κατάσταση με το LNG και την Ευρώπη;
- Προκλήσεις υποδομής: Η υποδομή LNG της ΕΕ απέχει πολύ από το να είναι επαρκής για να αντικαταστήσει πλήρως το φυσικό αέριο του αγωγού. Πολλές χώρες δεν διαθέτουν τερματικούς σταθμούς επαναεριοποίησης, καθιστώντας μια πλήρη μετάβαση μη ρεαλιστική βραχυπρόθεσμα.
- Πιέσεις τιμών: Το LNG των ΗΠΑ παραμένει σημαντικά πιο ακριβό από το αέριο του ρωσικού αγωγού. Με τις βιομηχανίες της Ευρώπης να αντιμετωπίζουν ήδη υψηλό ενεργειακό κόστος, μια ρεαλιστική λύση γίνεται πιο ελκυστική.
- Παγκόσμιος ανταγωνισμός για το LNG: Καθώς η Ασία (ιδιαίτερα η Κίνα και η Ινδία) αυξάνει την ζήτηση LNG, οι ΗΠΑ μπορούν να επανεξετάσουν την προτεραιότητά τους για το εάν η Ευρώπη θα παραμείνει το νούμερο ένα για αγορά τους σε ό,τι αφορά το LNG.
Εάν η Ουάσιγκτον πράγματι εμπλακεί στη διπλωματία του Nord Stream, θα ήταν μια ψυχρή, υπολογισμένη κίνηση σχεδιασμένη να εξισορροπήσει τα δικά της οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντα.
Η στάση δε της ΕΕ για το ρωσικό αέριο κάθε άλλο παρά ενιαία ήταν. Ενώ το μπλοκ επισήμως στοχεύει να μειώσει την ενεργειακή εξάρτηση από την Ρωσία, τα εσωτερικά ρήγματα έχουν γίνει εμφανή:
- Γερμανία: Η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία παλεύει με τις μακροπρόθεσμες συνέπειες της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Το Βερολίνο αντιμετωπίζει αυξανόμενη πίεση από την βιομηχανική του βάση, η οποία απαιτεί σταθερές και προσιτές πηγές ενέργειας. Η επαναλειτουργία του Nord Stream από τα παρασκήνια – είτε αναγνωριστεί επίσημα είτε όχι – θα μπορούσε να είναι σανίδα σωτηρίας.
- Γαλλία: Ενώ υποστηρίζει την ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης, η Γαλλία κινείται με ρεαλισμό. Έχει επενδύσει πολλά στην πυρηνική ενέργεια, αλλά εξακολουθεί να αναζητά πολιτικές που διασφαλίζουν την οικονομική σταθερότητα.
- Ανατολική Ευρώπη: Η Πολωνία, τα κράτη της Βαλτικής και άλλες συνεχίζουν να αντιτίθενται σε οποιαδήποτε ρωσική ενεργειακή επανένταξη.
Επομένως μια πιθανή συμφωνία για τον Nord Stream θα πυροδοτούσε αναμφίβολα μια πολιτική θύελλα εντός της ΕΕ, βαθύνοντας το χάσμα μεταξύ οικονομικών πραγματιστών και ένθερμων γεωπολιτικών γερακιών, όπως σημειώνεται.
Πως βλέπει το πράγμα η Ρωσία;
Για την Μόσχα, οποιαδήποτε συμμετοχή των ΗΠΑ στο Nord Stream θα αποτελούσε ταυτόχρονα μια χρυσή ευκαιρία και ένα στρατηγικό στοίχημα.
Ρωσικά κέρδη:
- Η ανάκτηση μιας βασικής εξαγωγικής αγοράς: Παρά την ρωσική στροφή προς την Ασία, η Ευρώπη παραμένει σημαντική ροή εσόδων.
- Εξισορρόπηση με την Κίνα: Καθώς η Ρωσία ανακατευθύνει περισσότερες εξαγωγές ενέργειας προς τα ανατολικά, με την επαναλειτουργεία του Nord Stream θα έχει ξανά εναλλακτική.
- Ενίσχυση των κρατικών εσόδων: Με τις συνεχιζόμενες κυρώσεις της Δύσης και το κόστος που σχετίζεται με τον πόλεμο, οποιαδήποτε αύξηση στα ενεργειακά έσοδα θα ήταν μια οικονομική νίκη για τη Ρωσία.
Πιθανοί κίνδυνοι:
- Ανάμειξη των ΗΠΑ στις ροές φυσικού αερίου: Σε περίπτωση που εμπλέκονται Αμερικανοί επενδυτές, θα διατηρήσει η Ρωσία πλήρη κυριαρχία στις λειτουργίες του αγωγού;
- Πολιτικοί όροι από την Ουάσιγκτον σε περίπτωση συμφωνίας: Θα περιοριζόταν η στρατηγική ευελιξία της Ρωσίας.
- Αν αλλάξει πάλι η εξουσία ή η πολιτική στις ΗΠΑ: Η Μόσχα θα μπορούσε να βρεθεί σε ακόμα μία ενεργειακή αντιπαράθεση, αν η δεξιά τάξη πραγμάτων χάσει εκ νέου τον Λευκό Οίκο ή αν αλλάξει απλά η πολιτική της Ουάσινγκτον.
Με απλά λόγια, υπογραμμίζεται, η Ρωσία θα προσεγγίσει κάθε αναβίωση του έργου του Nord Stream με εξαιρετική προσοχή. Η μοίρα του Nord Stream δεν είναι μόνο μια υπόθεση ΗΠΑ-Ρωσίας-Ευρώπης. Είναι μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης ενεργειακής αλλαγής που περιλαμβάνει βασικούς παγκόσμιους παίκτες.
Προς το παρόν, μια συμφωνία ΗΠΑ-Ρωσίας για το Nord Stream παραμένει υποθετική. Αλλά το γεγονός ότι ένα τέτοιο σενάριο συζητείται υποδηλώνει μια βαθύτερη, δυνητικά τεκτονική αλλαγή στην παγκόσμια ενεργειακή πολιτική.
