ε έκδηλη ανησυχία παρακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του πυρηνικού σταθμού του Αστραβέτς, ο οποίος από την κατασκευή του κιόλας χαρακτηρίστηκε τουλάχιστον προβληματικός, ενώ γίνεται ήδη λόγος για παραβίαση των Διεθνών Συμβάσεων του ESPOO και του Aarhus και επιπλέον τονίζεται ότι αγνοήθηκαν πλήρως από την κυβέρνηση της Λευκορωσίας οι συστάσεις κατά την διάρκεια των «στρες τεστ», τα αποτελέσματα των οποίων ήδη αμφισβητούνται.

Τα εγκαίνια του σταθμού με την τερατώδη ισχύ των 1.200 μεγαβάτ πραγματοποιήθηκαν στις 7 Νοεμβρίου, με τον μη αναγνωρισμένο από την Ευρωπαϊκή Ένωση ηγέτη της χώρας Αλεξάντερ Λουκασένκο να μετατρέπει την τελετή σε προσωπικό σόου, την ίδια στιγμή που προχωρούν οι διαδικασίες για τον σχεδιασμό και την κατασκευή και ενός δεύτερου αντιδραστήρα ανάλογων δυνατοτήτων.

Πολλοί ήταν εκείνοι που στο παρελθόν συνέδεσαν τις αντιδράσεις με την πολιτική κατάσταση και τις ποικίλες προσπάθειες να αυξηθεί ή να μειωθεί η επιρροή άλλων δυνάμεων, στην ευρύτερη περιοχή. Άλλωστε στο ίδιο πλαίσιο είχαν εντάξει και τις κυρώσεις που επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση μετά την άνοδο του Λουκασένκο στην εξουσία.

Όμως στη συγκεκριμένη περίπτωση υπάρχει ένα περιστατικό το οποίο δικαιώνει τους επικριτές της κατασκευής και λειτουργίας του πυρηνικού εργοστασίου. Μόλις μερικές ημέρες μετά τα πομπώδη εγκαίνιά του σημειώθηκε ατύχημα κατά την προσπάθεια αύξησης της ισχύος του αντιδραστήρα. Εξερράγη ο μετασχηματιστής, ένα συμβάν που προκάλεσε –το λιγότερο- έντονη ανησυχία, ενώ ήρθε να προστεθεί σε μια σειρά άλλων που συνδέονται άμεσα με αυτό.

Το ρεπορτάζ κάνει λόγο για τουλάχιστον δέκα ανάλογα περιστατικά, ενώ εκφράζονται φόβοι ότι αυτά είναι απλά όσα κατέστη δυνατόν να βγουν στην δημοσιότητα και στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα. Πάντως, απολύτως επιβεβαιωμένο είναι το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης του βάρους 330 τόνων βάρους δοχείου του αντιδραστήρα αυτό έπεσε στο έδαφος από ύψους περίπου τεσσάρων μέτρων. Όμως ακόμη κι αυτό, οι Αρχές της χώρας προσπάθησαν να το αποκρύψουν, ωστόσο στη συνέχεια αναγκάστηκε να το παραδεχτεί δημόσια.

Ο πυρηνικός σταθμός του Αστραβέτς βρίσκεται μόλις 45 χιλιόμετρα από τα σύνορα με την Λιθουανία η οποία ήταν η πρώτη χώρα που διατύπωσε ισχυρότατες ενστάσεις για την λειτουργία του κατά τα φαινόμενα επικίνδυνου αντιδραστήρα. Άλλωστε κατά την διάρκεια των συνομιλιών που είχε για την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση είχε αναγκαστεί να προχωρήσει στην αναστολή της λειτουργίας του δικού της εργοστασίου την πόλη Ινγκαλίνα. Μια απόφαση ιδιαίτερα δύσκολη και επώδυνη αφού το συγκεκριμένο έργο κάλυπτε περίπου το 70% επί του συνόλου των ενεργειακών αναγκών της χώρας. Οι πιέσεις που δέχτηκε όμως τόσο από την Ε.Ε όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής ήταν τέτοιες που δεν της άφησαν το παραμικρό περιθώριο για ελιγμούς.

Βλέποντας όμως ότι κάτι τέτοιο δεν μπορεί να συμβεί στην περίπτωση της Λευκορωσίας του Λουκασένκο, ξεκίνησε μια προσπάθεια ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των εταίρων της στους κόλπους της Ένωσης, θέλοντας να καταδείξει την έκταση του προβλήματος.

Πριν από μερικά χρόνια η Λευκορωσία δέχτηκε να υποβληθεί και ο δικός της αντιδραστήρας σε «στρες τεστ» με όρους αντίστοιχους με εκείνους που ισχύουν για τους πυρηνικούς σταθμούς των κρατών-μελών της Ε.Ε και στη συνέχεια η έκθεση που συντάχτηκε αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης από επιτροπή εμπειρογνωμόνων, ανάμεσα στους οποίους βρέθηκαν και Έλληνες επιστήμονες.

Μάλιστα η Ελλάδα από την αρχή τάχθηκε στο πλευρό της Λιθουανίας στο εν λόγω ζήτημα, γεγονός που έκανε την κυβέρνηση της χώρας της Βαλτικής να εκφράσει την ευγνωμοσύνη της για την στάση των Ελλήνων και την κατανόηση που έδειξαν πάνω σε αυτό το θέμα ασφάλειας από την χρήση πυρηνικής ενέργειας. Ωστόσο η στήριξη της Αθήνας αλλά και των υπολοίπων εταίρων δεν στάθηκε αρκετή για να βάλει ένα τέλος στην λειτουργία του αντιδραστήρα ή έστω προκειμένου να συμμορφωθεί η Λευκορωσία με τους διεθνείς κανονισμούς και τους κανόνες για μια όσο τον δυνατόν λιγότερο επικίνδυνη λειτουργία.

Και δυστυχώς το παρελθόν έχει δείξει ότι ακόμη και κράτη με πολύ πιο αυστηρούς σχεδιασμούς, τεχνολογική εξέλιξη αλλά και εξοικείωση με τέτοιους σταθμούς, όπως η Ιαπωνία, μπορεί να αντιμετωπίσουν πολύ σοβαρά προβλήματα από αυτούς, όπως συνέβη πριν ελάχιστα χρόνια στην Φουκουσίμα. Πόσω μάλλον κράτη σαν την Λευκορωσία, που προφανώς θεωρητικά έχει το δικαίωμα όπως εκείνη νομίζει τους ενεργειακούς πόρους και τα προγράμματά της, με μία διαφορά. Αν κάτι πάει στραβά με τα πυρηνικά, το πρόβλημα δεν θα είναι δικό της για να το διαχειριστεί ούτε θα σταματήσει στα σύνορά της.

Από Menshouse