Οι δέκα πρώτες μέρες πολέμου στην Ουκρανία παρήλθαν και μέχρι στιγμής η πλάστιγγα στο πεδίο της μάχης γέρνει σαφώς υπέρ των Ρώσων, οι οποίοι έχουν καταλάβει ήδη αρκετό έδαφος από την Ουκρανία και πιέζουν τους Ουκρανούς διαρκώς προς τα δυτικά.

Πολιτικά και διπλωματικά, η Ρωσία αντιμετωπίζεται ήδη από τη διεθνιστική Δύση ως κράτος παρείας με τρελό ηγέτη ο οποίος διεξάγει πόλεμο στον 21ο αιώνα, ενώ ταυτόχρονα σερβίρεται προπαγάνδα με το τσουβάλι προς όλες τις κοινωνικές μάζες σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν υπάρχουν παίκτες που συνεχίζουν τις σχέσεις τους με την Ρωσία, όπως είναι η Ουγγαρία η οποία αρνείται να ακολουθήσει την υπόλοιπη Δύση στο θέατρο αντιρωσικού παροξυσμού.

Η χώρα, η οποία βρίσκεται στην πιο δύσκολη θέση και δεν έχει ακόμα διαλέξει καθαρά στρατόπεδο παρ’ ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, δεν είναι άλλη από την Τουρκία. Η Τουρκία έχει αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις τόσο με τη Ρωσία όσο και με την Ουκρανία μέσω τις πολυεπίπεδης διπλωματίας που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια. Θα επιχειρήσουμε να αναδείξουμε το είδος των σχέσεων που έχει με κάθε μία από αυτές αναλυτικά.

Τουρκορωσικές σχέσεις

Είναι ίσως ο ορισμός αυτού που θα ονομάζαμε «λυκοφιλία» και είναι λυκοφιλία καθώς η Τουρκία είναι εκ φύσεως αντίπαλος της Ρωσικής Ομοσπονδίας καθώς έχουν ενεργές διαφορές στη Συρία, το ζήτημα του ελέγχου της Κριμαίας η οποία απασχολεί την τουρκική διοίκηση από οθωμανοκρατίας, το ζήτημα των Στενών, διαφορά πολιτικής ως προς το φονταμενταλιστικό Ισλάμ και διαφορετική πολιτική όσον αφορά την Κύπρο, το Λίβανο, τη Λιβύη και κάποιες ακόμα χώρες της υπερσαχάριας Αφρικής.

Παρά τα αρκετά και σοβαρά αυτά θέματα τα οποία υπάρχουν λόγω διαφόρων οικονομικών και εθνικών συμφερόντων των μεν και των δε, η κυβέρνηση Ερντογάν έχει προχωρήσει σε σημαντικά βήματα εξομάλυνσης των ρωσο-τουρκικών σχέσεων με γνώμονα τα τουρκικά συμφέροντα σε Συρία, Ιράκ, Αζερμπαϊτζάν και ίσως, σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο. Η περιοχή του Καυκάσου, στην οποία η Ρωσία έχει σαφώς τον πρώτο λόγο μετά τις νίκες σε Τσετσενία, Νταγκεστάν και Γεωργία, θεωρείται σταθερή ακόμα περιοχή με το Αζερμπαϊτζάν να παραμένει κοντά στη ρωσική εξωτερική πολιτική.

Η προμήθεια των ρωσικών S-400 από την Τουρκία και τα ακόλουθα προβλήματα που προέκυψαν μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, ήταν ένα πολύ θεμιτό αποτέλεσμα για τη ρωσική εξωτερική πολιτική αφού για πρώτη φορά η Ρωσία είδε με μία απλή κίνησή της, την Τουρκία να έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις ΗΠΑ. Οι δε οικονομική συνεργασία των δύο χωρών ενισχύθηκε τόσο στον τουρισμό, όσο και στις εισαγωγές και εξαγωγές μαζί με την  από κοινού προώθηση αγωγών μέσω του εδάφους της Τουρκίας, με την κορωνίδα της όλης οικονομικής συνεργασίας να αποτελεί η κατασκευή του πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου της Μερσίνης στη Νοτιοανατολική Τουρκία.

Όλα αυτά βέβαια είναι εύθραυστά και αυτό αποδείχθηκε κατά τις επιχειρήσεις στο Ιντλίμπμ στις αρχές του 2020 όταν οι Τούρκοι ξεπέρασαν τα όρια που είχαν τεθεί από τους Ρώσους, ένας και μόνο αεροπορικός βομβαρδισμός της Ρωσικής Αεροπορίας ήταν αρκετός για να εξοντωθούν 100 Τούρκοι στρατιωτικοί και να προσέλθει ο Ερντογάν στη Μόσχα για διαπραγματεύσεις και ανακωχή με σαφή και απαράβατα όρια από εκείνη τη στιγμή στη Συρία, οπότε και τελείωσε για τους Ρώσους ο πονοκέφαλος που λέγεται Συρία για κάποιο διάστημα.

Ουκρανο-τουρκικές σχέσεις

Η κατάληψη της Κριμαίας και η ακόλουθη προσάρτησή της στη Ρωσική Ομοσπονδία το 2014 ήταν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την Τουρκία να επεκτείνει της διπλωματικές της σχέσεις με την Ουκρανία με την καταδίκη φανερά της ρωσικής αυτής κίνησης όσο και με την υποστήριξη του ταταρικού πληθυσμού της Κριμαίας. Ειδικά για το ζήτημα των Τατάρων της Κριμαίας, η Τουρκία δεν έχασε χρόνο να υποστηρίξει την εθνοτική αυτή ομάδα για να δείξει εμμέσως διεκδίκηση επί της χερσονήσου αλλά και για την προώθηση του παντουρκισμού από μεριάς της.

Λόγω βέβαια της σύμπλευσης με τη Ρωσία σε άλλα ζητήματα τα οποία αναφέρθηκαν παραπάνω, η Τουρκία έδειξε αδιαφορία για άλλα ζητήματα της Ουκρανίας τα οποία έθιγαν τη Ρωσία. Παρ’ όλα αυτά, η προσπάθεια επανεξοπλισμού του Ουκρανικού Στρατού ήταν μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την  Τουρκία για να εξάγει πολεμικό υλικό προς την Ουκρανία από την οποία έλαβε και αμυντικό υλικό επεκτείνοντας κατά πολύ τη συνεργασία μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Η αγορά τουρκικής σχεδίασης και κατασκευής κορβετών, Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών, Α/Α συστημάτων μικρού βεληνεκούς από την Τουρκία με την αγορά από την Ουκρανία κινητήρων και άλλων υποσυστημάτων για μεγάλα τουρκικά εξοπλιστικά προγράμματα, είναι μερικά από αυτά.

Αρκετοί όμως εντός Τουρκίας θεωρούν ότι τυχόν ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα υποσκέλιζε κατά πολύ τη γεωπολιτική αξία της Τουρκίας μελλοντικά αφού η χώρα θα χρησιμοποιούνταν ως το βασικό πλέον προπύργιο του ΝΑΤΟ στη Μαύρη Θάλασσα με αρνητικά αποτελέσματα για την ίδια.

Τα Στενά

Με την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, οι Τούρκοι άργησαν να «καταδικάσουν» τη Ρωσία ή καλύτερα θα λέγαμε ότι χάιδεψαν τα αυτιά και των δύο παρατάξεων με χλιαρές ανακοινώσεις  και δεν έλαβαν θέση ακριβώς για τους λόγους που αναφέραμε παραπάνω. Η ουκρανική πλευρά μάλιστα δια Ζελένσκυ, προσπάθησε να προκαλέσει την Τουρκία να κλείσει τα Στενά για τη Ρωσία απαγορεύοντας με αυτόν τον τρόπο την πρόσβαση όχι μόνο στα ρωσικά πολεμικά σκάφη παντός τύπου αλλά και σε εμπορικά πλοία με προορισμό τη Ρωσία.

Οι Τούρκοι λογικά δέχθηκαν νύξεις από το ΝΑΤΟ για κλείσιμο άμεσο των Στενών για τα πολεμικά σκάφη (δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά πρόθεση για πλήρες κλείσιμο των Στενών και για τα εμπορικά σκάφη) και προχώρησαν στην κίνηση αυτή. Βέβαια οι πονηροί Τούρκοι πραγματοποίησαν κλείσιμο των Στενών για όλα τα πολεμικά σκάφη, ανεξαρτήτου σημαίας όπως προστάζει η Συνθήκη του Μοντρέ εφόσον υπάρχει αστάθεια στην  περιοχή της Μαύρης Θάλασσας και μάλιστα αφού το τελευταίο ρωσικό πολεμικό σκάφος που έπρεπε να περάσει τα Στενά, τα είχε διαβεί.

Ταυτόχρονα,  οι Τούρκοι διεμήνυσαν ότι θα επιτρέπουν σε όσα σκάφη οι ίδιοι θεωρούν σωστό, τη διάβαση  των Στενών πράγμα που σημαίνει ότι θα κρατήσουν ίσες αποστάσεις μην αφήνοντας κανένα πολεμικό να περάσει. Εύκολη λύση του προβλήματος για τους Τούρκους με τους πάντες ευχαριστημένους αφού και οι Ρώσοι έχουν μεταφέρει ήδη τα σκάφη και υποβρύχια που χρειάζονται στη Μαύρη Θάλασσα, και πραγματοποιήθηκε ο πόθος των δυτικών και της Ουκρανίας για δυσκολία πρόσβασης των Ρώσων από και προς τη Μαύρη Θάλασσα για τα πλοία του στόλου τους.

ΟΙ Τούρκοι είναι αρκετά ρεαλιστές για να κατανοούν ότι τυχόν πλήρες κλείσιμο των Στενών τώρα, θα ήταν ένα όντως καίριο πλήγμα για την ρωσική οικονομία και θα προσκαλούσε εμμέσως, ρωσικές αποβάσεις στα Στενά προς κατάληψή τους συνοδευόμενων από αριθμό.. πυρηνικών πληγμάτων και έναρξη Γ’ Π.Π. αφού η κίνηση αυτή θα εκλαμβανόταν από τη Ρωσία ως κίνηση πολέμου, όπως έχουν αναφέρει και παλαιότερα οι Ρώσοι ουκ ολίγες φορές.

Ακριβώς επειδή το κλείσιμο των Στενών από την Τουρκία θα ήταν αφορμή παγκοσμίου πολέμου, δε θεωρείται διόλου πιθανό οι Τούρκοι να προχωρήσουν από μόνοι τους ηθελημένα σε μία τέτοια απονενοημένη κίνηση και δε θα προχωρήσουν σε πλήρες κλείσιμό τους. Η μόνη περίπτωση αυτό να πραγματοποιηθεί θα ήταν να έχει ξεκινήσει ήδη πόλεμος Ρωσίας -Τουρκίας και κατ’ επέκταση με το ΝΑΤΟ για να υπάρξει το, αυτονόητο, κλείσιμο των Στενών είτε επειδή αλλού η κατάσταση θα έχει εκτροχιασθεί, είτε επειδή οι Ρώσοι μπορεί να επιτεθούν στην Τουρκία.

Κρίνοντας τέλος από τα μέχρι τώρα πεπραγμένα της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής, η Τουρκία έχει αρχίσει να συνέρχεται από τον αρχικό αιφνιδιασμό που υπέστη κατά τις πρώτες ημέρες του πολέμου στην Ουκρανία και κάνει σταθερά βήματα μεταξύ των δύο εμπολέμων αλλά και του ΝΑΤΟ τηρώντας προσεκτικά τις ισορροπίες και προετοιμαζόμενη για άλλα γεγονότα που μπορεί να ακολουθήσουν.

photo αρχείου