Η Τουρκία φέρεται, ως γνωστόν, να υπέβαλε επίσημα αίτηση για ένταξη στους BRICS για να «χτίσει συμμαχίες πέρα από την Δύση» και επίσης στοχεύει «να ενισχύσει την παγκόσμια επιρροή της και να σφυρηλατήσει νέες σχέσεις πέρα από τους παραδοσιακούς δυτικούς συμμάχους της».
Πώς ακούγεται αυτή η απόφαση στο εσωτερικό της Ρωσίας;
Ο Βλαντιμίρ Αβατκόφ, διδάκτωρ πολιτικών επιστημών και επικεφαλής του Τμήματος Μέσης και Μετασοβιετικής Ανατολής στο Ινστιτούτο Επιστημονικής Πληροφόρησης για τις Κοινωνικές Επιστήμες της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, αναφέρει: «Η τουρκική ηγεσία έχει καταλάβει ότι ο κόσμος αλλάζει. Ο κόσμος της Δύσης όπως ήταν φτάνει στο τέλος του. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να παρακολουθείται η πρόοδος στις διεθνείς σχέσεις και τις σχέσεις με τις αναδυόμενες μη δυτικές χώρες».
Και από αυτή την άποψη, οι BRICS είναι φυσικά η ιδανική επιλογή. Μια οργάνωση στην οποία (σε αντίθεση με μια σειρά περιφερειακών μορφών) ανήκουν πλέον σχεδόν όλοι οι κορυφαίοι πολιτικοί εκτός διεθνιστικής Δύσης, σχολιάζεται. Ένας οργανισμός που (σε αντίθεση με τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης SCO) δεν εστιάζει σε μια συγκεκριμένη πτυχή δραστηριοτήτων αλλά έχει μια καθολική ατζέντα.
Και – το πιο σημαντικό – ένας οργανισμός που (σε αντίθεση με το AUKUS, το ΝΑΤΟ κ.λπ.) δεν στρέφεται εναντίον κάποιου συγκεκριμένου παράγοντα και διατηρεί μια εποικοδομητική και όχι καταστροφική εικόνα. Αυτό σημαίνει ότι δεν αναγκάζει κυρίαρχες χώρες να έρθουν σε σύγκρουση με τρίτες χώρες, τονίζουν τα ρεπορτάζ,
Ο Vladimir Avatkov λέει:
” Οι στόχοι των BRICS και της Τουρκίας όσον αφορά την πολυπολικότητα είναι παρόμοιοι. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από πέντε (μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ) και προσπαθεί να διασφαλίσει τον ηγετικό ρόλο των μη δυτικών χωρών στο διεθνές σύστημα. Φυσικά, έχει κατά κύριο λόγο τα δικά της συμφέροντα, αλλά αυτός ο στόχος είναι σε μεγάλο βαθμό σύμφωνος με τους στόχους των χωρών μελών των BRICS .
Το τουρκικό αίτημα είναι πλεονέκτημα για την Ρωσία, υποστηρίζει ο Αβατκόφ: «Για εμάς, οποιαδήποτε απομάκρυνση της Τουρκίας από τη δυτικοκεντρική λογική είναι a priori θετική. Προσφέρει περισσότερες ευκαιρίες για διάλογο με την Δημοκρατία της Τουρκίας».
Όταν μιλάμε για ένταξη της Τουρκίας, ωστόσο, συνεχίζουν τα ρωσικά δημοσιεύματα, η κατάσταση είναι λίγο πιο ασαφής. Πρώτον, οι BRICS έχουν ήδη επεκταθεί πρόσφατα από πέντε σε δέκα μέλη. Δεύτερον, κάθε νέο μέλος παρουσιάζει όχι μόνο ευκαιρίες αλλά και προκλήσεις στην πορεία προς την βαθύτερη ολοκλήρωση. Τρίτον, η Τουρκία είναι τελικά ένας ισχυρός και ολοκληρωμένος παράγοντας της Δύσης (σ.σ. Συμμετοχή στο ΝΑΤΟ). Η συμμετοχή τους στο BRICS (δεδομένης της συναινετικής φύσης των αποφάσεων εκεί) θα μπορούσε να παραλύσει την ανάπτυξη του οργανισμού σε ορισμένους τομείς.
Επιπλέον, η Τουρκία θα μπορούσε να έχει προβλήματα με ορισμένους από τους σημερινούς εταίρους της.
Ο Vladimir Avatkov αναφέρει: «Η διττή φύση της Τουρκίας στις σχέσεις Ανατολής-Δύσης προσφέρει στην Άγκυρα πολλές ευκαιρίες, αλλά ενέχει και διάφορους κινδύνους. Η επιθυμία της Τουρκίας να ενταχθεί στους BRICS δεν θα αρέσει και τόσο στην Ουάσινγκτον, δεδομένου ότι η πολιτική του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν γίνεται ολοένα και πιο ανεξάρτητη».
Από πρακτικής άποψης, η είσοδος της Τουρκίας στους BRICS δεν φαίνεται να εμποδίζει σε καμία περίπτωση τους Αμερικανούς. Η Άγκυρα θα συνεχίσει να εκπληρώνει τον ρόλο της στο ΝΑΤΟ, θα συνεχίσει να διατηρεί τις αμερικανικές βάσεις και θα εκτελεί μια σειρά από καθήκοντα για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, γεωπολιτικής άποψης, το αίτημα της Άγκυρας αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την παγκόσμια θέση της Ουάσιγκτον.
Ο Αντρέι Κλίντσεβιτς, επικεφαλής του Κέντρου για τη Μελέτη Στρατιωτικών και Πολιτικών Συγκρούσεων, σημειώνει: «Το αίτημα της Τουρκίας για ένταξη στους BRICS είναι ένα πολύ σοβαρό γεωπολιτικό γεγονός, που υποδηλώνει ότι ένα νέο κέντρο εμφανίστηκε στον πλανήτη. Είναι σαν ένας κρύσταλλος που περιστρέφεται και αρχίζει να συλλέγει νέα κράτη. Ένα είδος εναλλακτικής πραγματικότητας στην οποία κινήσεις της Ρωσίας, της Κίνας και της Ινδίας (SCO, BRICS κ.λπ.) κερδίζουν σε δημοτικότητα»
Στην πραγματικότητα, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μια κατάσταση κατά την οποία οι πιο κυρίαρχοι σύμμαχοί τους –η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τώρα η Τουρκία– κατευθύνονται σε έναν εχθρικό οργανισμό σε σχέση με τα αμερικανικά συμφέροντα, ως μέρος μιας παγκόσμιας αυξανόμενης τάσης.
ΟAvatkov συνεχίζει: “Η Δύση έπαψε να είναι ένας ελκυστικός χώρος για τις μη δυτικές χώρες, καθώς υπαγορεύει περισσότερα και δίνει λιγότερα”.
Φυσικά, οι ΗΠΑ θα προσπαθήσουν να αντιστρέψουν αυτή την τάση.
Όπως καταλήγουν τα ρωσικά ΜΜΕ, τα οποία κάνουν λόγο για «ύπουλη χειρονομία»: «Ίσως αυτό που βλέπουμε τώρα από την Άγκυρα να μην είναι μια γνήσια προσπάθεια ένταξης στους BRICS, αλλά μόνο ένα από τα στοιχεία της πονηρής ανατολικής διαπραγμάτευσης στην οποία ο Ερντογάν είναι τόσο επιδέξιος. Αυτό με το οποίο έχουμε να κάνουμε εδώ είναι μια πολιτική χειρονομία που μπορεί να μην έχει πραγματική ουσία πίσω της ή η ουσία μπορεί να μην είναι αυτό που φαίνεται με την πρώτη ματιά. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που ο Σεργκέι Λαβρόφ μίλησε για «διάλειμμα με τα νέα μέλη» – και αυτό το διάλειμμα είναι απαραίτητο ακριβώς για να μπορέσουν οι υποψήφιοι των BRICS να επιβεβαιώσουν την σοβαρότητα των προθέσεών τους. Η Τουρκία είναι ακριβώς μια τέτοια περίπτωση όπου αυτές οι επιβεβαιώσεις είναι απολύτως απαραίτητες».
