«ΤΑΛΩΣ 2»: Πρόκειται, σύμφωνα με το Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, για ένα «Γενικό Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής
Δραστηριότητας στο Ηφαιστειακό Σύμπλεγμα της Σαντορίνης».
Τι περιέχει; Παρατίθεται στο σχετικό απόσπασμα από το επίσημο κείμενο του υπουργείου του έτους 2023:
4.1 Προπαρασκευαστικές δράσεις (Συνήθης Ετοιμότητα – Φάση 1)
Κατά τη φάση αυτή, από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς υλοποιούνται προπαρασκευαστικά
μέτρα και δράσεις, που συμβάλλουν στην προετοιμασία τους (συντήρηση εξοπλισμού, εξασφάλιση
επικοινωνιών, μνημόνια συνεργασίας, σύγκληση συντονιστικών οργάνων πολιτικής προστασίας (ΣΤΟ,
ΣΟΠΠ), κλπ,) για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση/βραχεία διαχείριση των
συνεπειών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας.
Στο πλαίσιο του παρόντος σχεδίου σε αυτή την φάση του Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής
Προστασίας, δρομολογούνται κατά κύριο λόγο οι παρακάτω προπαρασκευαστικές δράσεις και μέτρα:
- Αναθεώρηση – επικαιροποίηση – εναρμόνιση σχεδίων πολιτικής προστασίας των εμπλεκομένων
φορέων σύμφωνα με το παρόν σχέδιο και σύνταξη ή επικαιροποίηση των αντίστοιχων μνημονίων
ενεργειών- Εξασφάλιση των οικονομικών πόρων για την υλοποίηση των δράσεων που προβλέπονται στον
αντίστοιχο σχεδιασμό των εμπλεκομένων φορέων, σύμφωνα με το παρόν σχέδιο (συντήρηση και
λειτουργία μηχανημάτων και εξοπλισμού, μίσθωση μηχανημάτων, πρόσληψη εποχιακού
προσωπικού, προμήθεια υλικών κλπ.)- Έλεγχος της λειτουργίας του συστήματος επικοινωνίας και ροής πληροφοριών για τη διασφάλιση
της ικανότητας ασφαλούς ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των εμπλεκομένων Φορέων και της
λήψης αποφάσεων.- Έλεγχος καλής λειτουργίας και συντήρηση εξοπλισμού και μέσων που θα χρησιμοποιηθούν για
την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση/βραχεία διαχείριση των από την εκδήλωση
ηφαιστειακής δραστηριότητας- Κατάρτιση μνημονίων συνεργασίας με ιδιωτικούς φορείς με την μορφή Μητρώου Εργοληπτών
(εταιρειών – φυσικών προσώπων) για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, για την εξασφάλιση
επιπλέον πόρων προς ενίσχυση του έργου της αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και της
διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας- Πληροφόρηση και ευαισθητοποίηση των πολιτών για την λήψη μέτρων πρόληψης και
αυτοπροστασίας από κινδύνους που προέρχονται από την εκδήλωση ηφαιστειακής
δραστηριότητας- Σύσταση και συγκρότηση επιτροπών καταγραφής ζημιών για την χορήγηση οικονομικής ενίσχυσης
σε όσους περιέρχονται σε κατάσταση ανάγκης συνεπεία ηφαιστειακής δραστηριότητας- Προσδιορισμός χώρων προσωρινής εναπόθεσης μπαζών και παραγώγων της ηφαιστειακής
δραστηριότητας (ηφαιστειακή τέφρα, αναβλήματα κ.τ.λ.).- Ποιοτικός και ποσοτικός έλεγχος και συντήρηση του αποθηκευμένου υλικού (σκηνές, κουβέρτες,
κλπ) για την προσωρινή στέγαση πληγέντων,- Προπαρασκευαστική σύγκληση των Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων (ΣΤΟ) των Δήμων και των
Συντονιστικών Οργάνων Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων για την
αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας- Εξασφάλιση της διασύνδεσης και συνεργασίας των Κέντρων Επιχειρήσεων των επιχειρησιακά
αρμόδιων φορέων σε κεντρικό επίπεδο (ΕΣΚΕΔΙΚ/ΑΠΣ, ΚΕΠΥ/ΕΚΑΒ, ΕΣΚΕΔΙΚ/ΕΛ.ΑΣ, κλπ)- Κατάρτιση προγραμμάτων εκπαίδευσης και ασκήσεων του προσωπικού που εμπλέκεται σε δράσεις πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας, σύμφωνα με τις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον σχεδιασμού και την διεξαγωγή Ασκήσεων Πολιτικής Προστασίας (έγγραφο της ΓΓΠΠ υπ. αριθμ. 532/23-01-2020 ΑΔΑ: ΩΕ2Ψ46ΜΤΛΒ-Γ95) (παράγραφος 14.2.1 του παρόντος)
Θέματα που αφορούν τους ρόλους και τις αρμοδιότητες στην υλοποίηση των ανωτέρω
προπαρασκευαστικών δράσεων ή μέτρων, αναφέρονται αναλυτικά ανά φορέα στα Μέρη V, VI, VII και
VIII του παρόντος.4.2 Δράσεις αυξημένης ετοιμότητας εν όψει επαπειλούμενου κινδύνου για την εκδήλωση
Ηφαιστειακής Δραστηριότητας (Αυξημένη Ετοιμότητα – Φάση 2)Για τις περιπτώσεις όπου το ηφαίστειο παρουσιάζει σημάδια κλιμακούμενης δραστηριότητας
πάνω από την τυπική κατάσταση ησυχίας ή παρατηρείται εκδήλωση πρόδρομων φαινομένων, για την
υποστήριξη της Διοίκησης στη λήψη αποφάσεων σχετικών με την ετοιμότητα για την αντιμετώπιση
κινδύνων από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δράσης στο ηφαιστειακό σύμπλεγμα Σαντορίνης,
λειτουργεί στον ΟΑΣΠ η Μόνιμη Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού
Ηφαιστειακού Τόξου.Στο πλαίσιο της λειτουργίας της η επιτροπή με βάση την αξιολόγηση των στοιχείων που συλλέγει
προβαίνει στον χαρακτηρισμό της κατάστασης επιφυλακής (alert level), σύμφωνα με την διεθνώς
αποδεκτή κατηγοριοποίηση που προτείνει η Διεθνείς Ένωση Ηφαιστειολογίας και Χημείας του
Εσωτερικού της Γης που παρουσιάζεται αναλυτικά στον πίνακα 6.Ο Γενικός Γραμματέας Πολιτικής Προστασίας, στο πλαίσιο της αρμοδιότητάς για το συντονισμό
του έργου Πολιτικής Προστασίας, σε όλες τις φάσεις του κύκλου των καταστροφών και απειλών (άρθρο 30, παρ. 2α΄ του Ν.4662/2020), δύναται να θέσει το δυναμικό και τα μέσα πολιτικής προστασίας (όπως ορίζονται στο αρθ. 7 του Ν. 4662/2020) σε κατάσταση ετοιμότητας πολιτικής προστασίας εν όψει επαπειλούμενου κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τις γνωμοδοτήσεις και τον χαρακτηρισμό της κατάστασης επιφυλακής (alert level) της Μόνιμης Επιστημονικής Επιτροπής Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου του ΟΑΣΠ».
Όπως αναφέρεται μέσα στο κείμενο του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης τα χρώματα της κατάστασης του Ηφαιστείου είναι:
ΠΡΑΣΙΝΟ
Το ηφαίστειο βρίσκεται σε τυπική κατάσταση ησυχίας ή μετά από μια μεταβολή σε υψηλότερο επίπεδο
επιφυλακής η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει σταματήσει και το ηφαίστειο έχει επιστρέψει σε τυπική
κατάσταση ησυχίας.
ΚΙΤΡΙΝΟ
Το ηφαίστειο παρουσιάζει σημάδια κλιμακούμενης δραστηριότητας πάνω από την τυπική κατάσταση
ησυχίας ή μετά από μεταβολή σε υψηλότερο επίπεδο επιφυλακής η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει
μειωθεί σημαντικά αλλά συνεχίζει να επιτηρείται προσεκτικά για το ενδεχόμενο
επαναδραστηριοποίησης.
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ
Το ηφαίστειο παρουσιάζει κλιμάκωση της δραστηριότητας με αυξανόμενο το δυναμικό έκρηξης με
αβέβαιο όμως χρονοδιάγραμμα ή μια έκρηξη βρίσκεται σε εξέλιξη με μικρή ή καθόλου έκλυση
ηφαιστειακής τέφρας [το ύψος του νέφους τέφρας να προσδιορίζεται ή δυνατόν].
ΚΟΚΚΙΝΟ
Μια επικείμενη έκρηξη του ηφαιστείου με σημαντική έκλυση ηφαιστειακής τέφρας είναι πιθανή ή
μια έκρηξη του ηφαιστείου με σημαντική έκλυση ηφαιστειακής τέφρας στην ατμόσφαιρα είναι
έτοιμη να συμβεί ή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. [Το ύψος του νέφους τέφρας να προσδιορίζεται ή
δυνατόν].
Συνεχίζει το κείμενο:
Στην περίπτωση μεταβολής του χαρακτηρισμού της κατάστασης επιφυλακής από την Μόνιμη
Επιστημονική Επιτροπή Παρακολούθησης του Ελληνικού Ηφαιστειακού Τόξου:
- οι Δήμοι και οι Περιφέρειες στις περιοχές που έχουν τεθεί σε κατάσταση ετοιμότητας πολιτικής
προστασίας εν όψει επαπειλούμενου κινδύνου, ελέγχουν άμεσα την πορεία υλοποίησης των
προπαρασκευαστικών δράσεων που προβλέπονται στην Φάση 1 και σε περίπτωση που δεν έχουν
ολοκληρωθεί επισπεύδεται η υλοποίησή τους. Στις ανωτέρω περιοχές, οι Δήμαρχοι και οι
αρμόδιοι Αντιπεριφερειάρχες (που ενεργούν σύμφωνα με τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις που
τους παρέχουν οι Περιφερειάρχες), δύναται κατά την κρίση τους να συγκαλέσουν τα Συντονιστικά Τοπικά Όργανα (ΣΤΟ) των Δήμων και τα Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων αντίστοιχα για υποβοήθηση του έργου τους στον συντονισμό των φορέων που εμπλέκονται σε δράσεις ετοιμότητας πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας.- οι λοιποί αρμόδιοι επιχειρησιακά εμπλεκόμενοι φορείς α) προβαίνουν σε άμεσο έλεγχο και τυχόν
επικαιροποίηση των επιχειρησιακών τους σχεδίων για την αντιμετώπιση κινδύνων από την
εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας, β) δύναται να προχωρήσουν στην ενίσχυση των
επιχειρησιακών δυνατοτήτων τους στις ανωτέρω περιοχές που έχουν τεθεί σε κατάσταση
ετοιμότητας πολιτικής προστασίας εν όψει επαπειλούμενου κινδύνου και γ) συμμετέχουν στα
Συντονιστικά Τοπικά Όργανα (ΣΤΟ) των Δήμων και τα Συντονιστικά Όργανα Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων.4.3 Δράσεις αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών και άμεση/βραχείας διαχείρισης των συνεπειών από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας (Άμεση Κινητοποίηση / Επέμβαση – Φάση 3)
Στα πλαίσια του παρόντος Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας
Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας στην φάση αυτή του
Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας στην οποία προϋποτίθεται η εκδήλωση
καταστροφικών φαινομένων, η αντιμετώπιση κινδύνων λόγω από την εκδήλωση ηφαιστειακής
δραστηριότητας από τους επιχειρησιακά εμπλεκόμενους φορείς, επικεντρώνεται κατά κύριο λόγο στις
παρακάτω δράσεις:Απεγκλωβισμός και διάσωση πολιτών από το ΠΣ
- Αντιμετώπιση περιστατικών υγείας πολιτών από τραυματισμούς κατά την εκδήλωση των
καταστροφικών φαινομένων. Παροχή πρώτων βοηθειών τυχόν τραυματιών και διακομιδή τους
στα νοσοκομεία- Συλλογή πληροφοριών για την επικρατούσα κατάσταση και την επηρεαζόμενη περιοχή σχετικά με
τις επιπτώσεις που έχει προκαλέσει η ηφαιστειακή δραστηριότητα και ενημέρωση των
εμπλεκομένων φορέων- Λήψη μέτρων προστασίας πολιτών και εργαζομένων από τους υπεύθυνους λειτουργίας υποδομών
ή εγκαταστάσεων (αρχαιολογικοί χώροι, κατασκηνώσεις, νοσοκομεία, εγκαταστάσεις Ενόπλων
Δυνάμεων, κλπ), σύμφωνα με τα σχέδια εκκένωσής τους σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης- Άμεση παροχή βοήθειας στους πληγέντες – προσωρινή διαμονή των πολιτών που λόγω
καταστροφής η παραμονή στις κατοικίες τους έχει καταστεί αδύνατη- Άρση εμποδίων στο οδικό δίκτυο για τη διευκόλυνση της κίνησης των οχημάτων των σωστικών
συνεργείων προς και από την πληγείσα περιοχή, τις νοσοκομειακές μονάδες, κλπ.- Έλεγχο του δικτύου παροχής πόσιμου νερού (υδραγωγείο, δίκτυο διανομής, κλπ) και τη λήψη
μέτρων για τη διασφάλιση της ποιότητας του πόσιμου νερού,- Άμεσο οπτικό έλεγχο υποδομών και τεχνικών έργων για τη διαπίστωση ζημιών που προκλήθηκαν
από την ηφαιστειακή δραστηριότητα ή άλλα επαγόμενα φαινόμενα (κατολισθήσεις, κλπ) και
εκτίμηση του δυναμικού και των μέσων που απαιτούνται για την άμεση αποκατάσταση της
λειτουργίας τους,- Τη διασφάλιση λειτουργίας των υπηρεσιών σε τοπικό επίπεδο μετά την εκδήλωση ηφαιστειακής
δραστηριότητας και την εξασφάλιση της επικοινωνίας με τους λοιπούς επιχειρησιακά
εμπλεκόμενους φορείς,- Σύγκληση των Συντονιστικών Τοπικών Οργάνων (ΣΤΟ) των Δήμων και των Συντονιστικών Οργάνων
Πολιτικής Προστασίας (ΣΟΠΠ) των Περιφερειακών Ενοτήτων σε ασφαλή χώρο, εφόσον κρίνεται
αναγκαίο για την υποβοήθηση του έργου του Δημάρχου και του αρμόδιου Αντιπεριφερειάρχη,
αντίστοιχα- Λήψη απόφασης διακοπής μαθημάτων λόγω έκτακτων συνθηκών
- Λήψη μέτρων τροχαίας από την ΕΛ.ΑΣ. προς αποφυγή κυκλοφοριακής συμφόρησης, τόσο στην
πληγείσα περιοχή όσο και ευρύτερα- Λήψη μέτρων τάξης και ασφάλειας από την ΕΛ.ΑΣ. για την προστασία της ζωής και της περιουσίας
των πολιτών στην πληγείσα περιοχή- Άμεση επαναλειτουργία δικτύων ηλεκτροδότησης κλπ., που έχουν υποστεί βλάβες ή έχουν
διακόψει τη λειτουργία τους λόγω των καταστροφικών φαινομένων (ΔΕΔΔΗΕ, κλπ.)- Συμβολή των Ενόπλων Δυνάμεων με τη διάθεση προσωπικού, μέσων, υλικών και εφοδίων και
προώθησή τους στις πληγείσες περιοχές για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών, σύμφωνα με τα
καθοριζόμενα στο σχέδιο ΓΕΕΘΑ / «Ξενοκράτης», καθώς και των τμημάτων «ΔΕΥΚΑΛΙΩΝ»
(Παράρτημα «Ζ» στο σχέδιο ΓΕΕΘΑ / «Ξενοκράτης») όπου αυτό απαιτείται.- Ενημέρωση του κοινού για δράσεις πολιτικής προστασίας που αφορούν την αντιμετώπιση
εκτάκτων αναγκών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας και παροχή οδηγιών με
στόχο την ελαχιστοποίηση των συνεπειών της.- Ενημέρωση του κοινού για λήψη μέτρων προστασίας της υγείας τους από την εκδήλωση
ηφαιστειακής δραστηριότητας.- Ενεργοποίηση εθελοντικών οργανώσεων πολιτικής προστασίας
- Λήψη απόφασης για οργανωμένη προληπτική απομάκρυνση πολιτών λόγω ηφαιστειακής δραστηριότητας, σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται στο Μέρος ΧΙ του παρόντος,
- Λήψη απόφασης κήρυξης περιοχών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών και την άμεση-βραχεία διαχείριση συνεπειών από την εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας
- Υποβολή αιτήματος διεθνούς συνδρομής για την παροχή βοήθειας από άλλες χώρες, όταν το
δυναμικό και τα μέσα σε εθνικό επίπεδο δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών
και τη διαχείριση των συνεπειών από την εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας –
Ενεργοποίηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας4.4 Δράσεις άμεσης αρωγής των πληγέντων και άμεσης/βραχείας αποκατάστασης των συνεπειών
της καταστροφής (Αποκατάσταση / Αρωγή – Φάση 4)Στη φάση αυτή δρομολογούνται περαιτέρω δράσεις αρωγής στους πληγέντες, γίνεται εκτίμηση
ζημιών και λαμβάνονται οι αποφάσεις για την άμεση/βραχεία αποκατάσταση των καταστροφών.
Στα πλαίσια του παρόντος Γενικού Σχεδίου Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Άμεσης/Βραχείας
Διαχείρισης των Συνεπειών από την Εκδήλωση Ηφαιστειακής Δραστηριότητας σε αυτή την φάση του
Συστήματος Κινητοποίησης Πολιτικής Προστασίας αντιμετωπίζονται τα εξής:
- Διοικητική μέριμνα πληγέντων που λόγω καταστροφής η παραμονή στις κατοικίες τους έχει
καταστεί αδύνατη- Οικονομική ενίσχυση πληγέντων για την κάλυψη των πρώτων αναγκών τους, αντικατάσταση
οικοσκευής, κτλ. από το Υπουργείο Εσωτερικών, δια των αρμοδίων Υπηρεσιών Πρόνοιας των
Δήμων.- Οριοθέτηση πληγεισών περιοχών – χορήγηση στεγαστικής συνδρομής (διενέργεια αυτοψιών και
την καταγραφή των ζημιών σε κτήρια, έκδοση απόφασης από τη Γ.Δ.Α.Ε.Φ.Κ. για οριοθέτηση της
περιοχής ως πληγείσας από ηφαιστειακή δραστηριότητα)- Παροχή επιχορήγησης σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές μονάδες, εμπορικά καταστήματα,
αγροτικές εκμεταλλεύσεις, άλλες επιχειρήσεις και φορείς μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που
πλήττονται από ηφαιστειακή δραστηριότητα- Αποκατάσταση υποδομών και δικτύων από τους φορείς λειτουργίας και συντήρησης (ΔΕΔΔΗΕ,
ΔΕΥΑ, πάροχοι σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, κλπ)- Αποκατάσταση ζημιών στο οδικό δίκτυο από τους φορείς λειτουργίας και συντήρησης (Δ/νσεις
Τεχνικών Έργων, κλπ)Διευκρινίζεται ότι στις δράσεις άμεσης/βραχείας αποκατάστασης των συνεπειών από την εκδήλωση
ηφαιστειακής δραστηριότητας (συμπεριλαμβανομένων και τυχόν επαγόμενων φαινομένων, όπως
κατολισθήσεις, ηφαιστειογενείς σεισμικές δονήσεις κλπ.) περιλαμβάνονται οι κατεπείγουσες απλές
τεχνικές εργασίες που δεν απαιτούν μελέτη, ή υπηρεσίες που πρέπει να υλοποιηθούν κατά τη διάρκεια
ή αμέσως μετά την εκδήλωσή τους, άρση των επικινδυνοτήτων, άρση καταπτώσεων και εμποδίων στο οδικό δίκτυο κ.ο.κ.Η εν συνεχεία μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη ολοκλήρωση της αποκατάστασης ζημιών και
άρσης κινδύνων που οφείλονται στην εκδήλωση ηφαιστειακής δραστηριότητας με καταστροφικές
συνέπειες, τα συναφή επείγουσας αποκατάστασης απαραίτητα έργα στην πληγείσα περιοχή, για τα
οποία έχει συνταχθεί τεχνική έκθεση άρσης επικινδυνότητας του αρμόδιου φορέα ή υπηρεσίας, δεν
αποτελούν αντικείμενο του παρόντος σχεδίου, δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτό και δρομολογούνται
από τους κατά περίπτωση αρμόδιους φορείς λειτουργίας και συντήρησης έργων και υποδομών.
Θέματα που αφορούν τους ρόλους και τις αρμοδιότητες στην υλοποίηση των ανωτέρω δράσεων
άμεσης αρωγής των πληγέντων και άμεσης/βραχείας αποκατάστασης των συνεπειών της
καταστροφής, αναφέρονται αναλυτικά ανά φορέα στα Μέρη ΙV, V, VI και VII του παρόντος
