που λήγει η σχετική προθεσμία, βρίσκεται η κυβέρνηση. Τουλάχιστον 5 ακανθώδη μέτωπα απειλούν αυτήν τη στιγμή να φράξουν τον δρόμο της τελευταίας αυτής αξιολόγησης.
Αν δεν αντιμετωπιστούν εγκαίρως και υπάρξουν καθυστερήσεις, έστω ανάλογες με αυτές που επιλύθηκαν μόλις χθες με την (μεταχρονολογημένη) ολοκλήρωση της 3ης αξιολόγησης, τότε οι επιπτώσεις θα είναι πολλαπλές και μεγάλες.
Θα θέσουν σε κίνδυνο τον μεγάλο στόχο ολοκλήρωσης με ομαλότητα του 3ου Μνημονίου.
Δηλαδή, θα θέσουν σε κίνδυνο τον στόχο εξόδου της χώρας από τα Μνημόνια –ύστερα από 8 χρόνια περιδίνησης–, έχοντας εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις της. Ο λόγος για υποχρεώσεις που θα της δώσουν το δικαίωμα να λάβει όλα τα ταμειακά διαθέσιμα που θα καταφέρει να διεκδικήσει από τον ESM, τις παρεμβάσεις στο χρέος και μια ήπια (σχετικά) εποπτεία. Η ομαλή ολοκλήρωση διασφαλίζει επιπλέον και τον ανοιχτό δρόμο πρόσβασης στις αγορές, αλλά και την ανάκτηση της επενδυτικής εμπιστοσύνης.
Η υψηλή επικινδυνότητα της 4ης αξιολόγησης αποτελεί, άλλωστε, και την αιτία καθόδου των “θεσμών” στην Αθήνα, έναν μήνα νωρίτερα από τον αρχικό σχεδιασμό. Και κατά την αναχώρησή τους έγινε σαφές από τους ίδιους η μεγάλη σημασία που έχει για την ομαλή ολοκλήρωση του Μνημονίου. Αλλά και το ΥΠΟΙΚ έκανε ξεκάθαρη την αγωνία του για καθυστέρηση στην εκπλήρωση των προαπαιτούμενων.
Τα μεγάλα μέτωπα
Οι νέες αντικειμενικές αξίες, η στελέχωση του Δημοσίου, οι νέες παρεμβάσεις στα επιδόματα, οι αλλαγές στο εργασιακό, αλλά και οι αποφάσεις (που θα ληφθούν με υπερεπόπτη το ΔΝΤ) για τις τελικές περικοπές στο αφορολόγητο και στις συντάξειςσυνιστούν τις 5 πιο μεγάλες “απειλές” της τελευταίας αυτής αξιολόγησης. Είναι τα μέτωπα που προς το παρόν έχουν “εντοπιστεί” από την κυβέρνηση και τους δανειστές ως τα πλέον επικίνδυνα και επιχειρείται να αντιμετωπισθούν για να αποφευχθεί ένα “ατύχημα”.
Υπάρχουν και άλλα πεδία που προκαλούν ισχυρούς πονοκεφάλους. Μεταξύ αυτών οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί (σ.σ.: που θα πρέπει να επεκταθούν και για χρέη προς στο Δημόσιο από την 1η Μαΐου), οι ιδιωτικοποιήσεις, οι αλλαγές στον νόμο Κατσέλη-Σταθάκη, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός αλλά και το πωλητήριο στη ΔΕΗ.
Τι θα συμπαρασύρει
Στις 21 Ιουνίου συνεδριάζει το Eurogroup. Η λεγόμενη “συνολική πολιτική συμφωνία” έως τότε είναι απαραίτητη, όπως παραδέχονται όλοι, εντός και εκτός Ελλάδος. Έως τότε, πέρα από την 4η αξιολόγηση που θα “ξεκλειδώσει” το επόμενο πακέτο δόσεων 11,7 δισ. ευρώ (σ.σ. με τα οποία προς το παρόν συνδέεται), θα πρέπει να υπάρξει συμφωνία για:
– Το χρέος και για τη χρήση πιθανού υπολοίπου του δανείου του ESM (μένουν στο ράφι 27,4 δισ. ευρώ ακόμα και αν έρθουν όλες οι δόσεις).
– Τη μεταμνημονιακή εποπτεία και το πόσο αυστηρή θα είναι.
– Τον ρόλο του ΔΝΤ.
Αυτό σημαίνει ότι η όποια καθυστέρηση στη συμφωνία για την 4η αξιολόγηση και τα 88 αυτά προαπαιτούμενα συμπαρασύρει όλο το πυκνό πλέγμα διαπραγματεύσεων και χρονικών οροσήμων που θα εντατικοποιηθούν από τον Απρίλιο και μετά προκειμένου να υπάρξει συμφωνία σε όλα αυτά τα παραπάνω πεδία.
Υπάρχει και άλλη μία πολύ κρίσιμη διαπραγματευτική παράμετρος: όποια καθυστέρηση καθιστά πολύ ευάλωτη τη θέση της κυβέρνησης όχι μόνο στη διαπραγμάτευση για τα παραπάνω μεγάλα μέτωπα, αλλά και για την τεχνική συμφωνία που θα καταφέρει να πετύχει για καθεαυτά τα “αγκάθια” της 4ης αξιολόγησης, (και σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν στο οικονομικό φόρουμ των Δελφών πρέπει να είναι έτοιμη στις αρχές Μαΐου).
Δηλαδή η διαπραγματευτική ισχύς της χώρας στη μάχη για το χρέος και για την ανάσχεση των (πιθανών αυτή τη στιγμή) πιέσεων του ΔΝΤ να έρθει πιο μπροστά το μειωμένο αφορολόγητο θα είναι εξασθενημένη αν υπάρχουν “παρεκκλίσεις”, έστω και σαν αυτές που αποτυπώθηκαν στη σχετικά “ομαλή” 3η αξιολόγηση.
Πόσο περιθώριο υπάρχει
Στην περίπτωση της Ελλάδας των Μνημονίων οι προθεσμίες έχουν φτιαχτεί πολλές φορές για να… αλλάξουν. Ωστόσο, αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, εξηγούν διαπραγματευτικές πηγές.
Μετά την πολιτική συμφωνία της 21ης Ιουνίου και πριν από τις 20 Ιουλίου (δηλαδή όταν θα πρέπει η Ελλάδα να έχει λεφτά για να πληρώσει λήξεις 2,3 δισ. ευρώ) θα πρέπει να ψηφιστούν και να υπογραφούν όλες οι εφαρμοστικές διατάξεις και να λήξει κάθε άλλη εκκρεμότητα της 4ης αξιολόγησης χωρίς καμία “παρεκτροπή”. Ακολούθως θα πρέπει να συνταχθεί η θετική εισήγηση της Κομισιόν (σαν κι αυτή που ολοκληρώθηκε μόλις πριν λίγες ημέρες για την 3η αξιολόγηση), να υπάρξει έγκριση απόφασης από κοινοβούλια κρατών-μελών (Ολλανδίας, Φινλανδίας, Γερμανίας, Αυστρίας, Δανίας κ.λπ.), να υπάρξει έγκριση της απόφασης από το EWG και από τον ESM και μετά να εκταμιευθεί η δόση των 11,7 δισ. ευρώ της 4ης αξιολόγησης από τον ESM για να καλυφθούν οι λήξεις χρέους.
Και, παράλληλα, θα πρέπει να υλοποιηθούν οι παρεμβάσεις στο χρέος, να τρέξουν πιθανές αποφάσεις για χρήση μέρους του αδιάθετου υπολοίπου των 27,4 δισ. ευρώ του ESM (πρόκειται για το ποσό που δεν έχει ενταχθεί σε κανένα πακέτο δόσεων από το αρχικό δάνειο των 86 δις ευρώ) αλλά και να ληφθεί (αν χρειάζεται) έγκριση από το ΔΝΤ.
Τι θα γίνει αν υπάρχουν καθυστερήσεις; Προφανώς κάποιο περιθώριο υπάρχει. Αλλά τα κοινοβούλια κλείνουν για καλοκαίρι, και όποια παράταση θα επαναφέρει στο κέντρο του “κάδρου” το θέμα Ελλάδα. Εδώ, λοιπόν, εξηγούν διαπραγματευτικές πηγές τίθεται και το θέμα της “ψυχολογίας” και του καλού κλίματος που θέλει να διατηρήσει διακαώς η κυβέρνηση για να επιστρέψει στις αγορές αλλά και για να πείσει τους επενδυτές…
Υπάρχει και το ζήτημα της “ιδιοκτησίας” του προγράμματος. Πρέπει να πείσει τους δανειστές ότι θα πράξει τις δεσμεύσεις που θα αναλάβει και μετά το τέλος του προγράμματος. Μέσα από το εθνικό της σχέδιο που θα ενεργοποιηθεί μετά την 20ή Αυγούστου μαζί με τη μετα-μνημονιακή εποπτεία (σ.σ. που επιθυμεί να είναι στο πλαίσιο μίας σχετικά καθαρής εξόδου). Αλλά αυτό προϋποθέτει ότι θα δείξει “καλό πρόσωπο” στην τελευταία αυτή αξιολόγηση για να μη δώσει ένα ακόμη έναυσμα στους δανειστές και σε όσους αντιπροτείνουν υβριδική εποπτεία ή μία προληπτική πιστοληπτική γραμμή. Και βεβαίως –σε ένα ακραίο σενάριο καθυστέρησης– να μην παλεύει στο και… πέντε να διεκδικεί πλέγμα προστασίας αν λήξει το Πρόγραμμα χωρίς να μπορεί να λάβει τα λεφτά…
Η αγωνία του ΥΠΟΙΚ και οι δηλώσεις “χρησμοί” των θεσμών
Η αγωνία για την προθεσμία της 21ης Ιουνίου που έθεσε επισήμως ως ορόσημο ο Έλληνας ΥΠΟΙΚ, Ευκλείδης Τσακαλώτος, σε δηλώσεις του αμέσως μετά το τέλος των διαπραγματεύσεων με τους “θεσμούς” είναι εμφανής στην ελληνική πλευρά.
“Έχουμε μεγαλύτερο άγχος από άλλες φορές και είναι μεγαλύτερη η πίεση προς τους υπουργούς” υπογράμμισε κορυφαίο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών. Εξήγησε ότι αυτή την φορά δεν είναι εφικτό όποιο μέτωπο έχει προβλήματα να μετατεθεί σε επόμενη αξιολόγηση καθώς “πέμπτη αξιολόγηση δεν υπάρχει. Γι’ αυτό η πίεση είναι αυξημένη”.
Αλλά και οι “θεσμοί” στην επίσημη δήλωσή τους μετά το τέλος των 4ήμερων διαβουλεύσεων ήταν σαφείς: έθεσαν ως προϋπόθεση το έγκαιρο κλείσιμο της 4ης αξιολόγησης προκειμένου να ολοκληρωθεί το Μνημόνιο με επιτυχία. “Οι ελληνικές αρχές δεσμεύτηκαν να προβούν εγκαίρως στις αναγκαίες δράσεις για το κλείσιμο της 4ης αξιολόγησης του προγράμματος του ΕΜΣ, προκειμένου να ολοκληρωθεί επιτυχώς το πρόγραμμα” ανέφεραν.
Όσο για τις “παρενέργειες”, ακόμα και στις τεχνικές συζητήσεις για το χρέος που διεξήχθησαν και χθες στις Βρυξέλλες, ο Πορτογάλος νέος πρόεδρος του Eurogroup ήταν σαφής: μίλησε για τις τεχνικές εργασίες αναφορικά με “πιθανά νέα μέτρα ελάφρυνσης του χρέους”, σκιαγραφώντας τον βαθμό δυσκολίας των μετώπων που μπορεί να παρασύρει ένα “ατύχημα” στην πορεία ολοκλήρωσης των 88 προαπαιτουμένων.
Φοβούνται ένα σίκουελ καθυστερήσεων
Για να φανεί ο βαθμός δυσκολίας του εγχειρήματος ολοκλήρωσης της 4ης αξιολόγησης μέχρι τις 21 Ιουνίου, διαπραγματευτικές πηγές φέρουν ως παράδειγμα το… παρόν. Θα έπρεπε να τελειώσει Οκτώβριο αλλά η τεχνική συμφωνία για την 3η αξιολόγηση ήρθε στις 2 Δεκεμβρίου και η πολιτική συμφωνία ελήφθη στις 22 Ιανουαρίου. Έπιασε Μάρτιος και μόλις χθες έγινε εφικτή η 1η έγκριση από το EWG (επιτελείς ΥΠΟΙΚ Ευρωζώνης) για τα 5,7 δισ. ευρώ της 1ης υποδόσης λόγω του “ατυχήματος” στους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς.
Τα λεφτά θα είναι εφικτό να έρθουν μετά τις 15 Μαρτίου όπως ανακοινώθηκε χθες (αφού μεσολαβήσουν εγκρίσεις κοινοβουλίων και ESM). Και η κυβέρνηση θα πρέπει να παλέψει από την 1η Απριλίου για ακόμη 1 δισ. ευρώ (σ.σ. της 3ης πάντα αξιολόγησης) που είναι συνδεδεμένο με τους πλειστηριασμούς και με τις ληξιπρόθεσμες οφειλές προς ιδιώτες.
Με άλλα λόγια, ακόμη και αν μετρήσει μόνο ο χρόνος από την πολιτική συμφωνία του Ιανουαρίου, θα πάρει περίπου 2 μήνες για να έρθουν τα λεφτά της 1ης μόνο υποδόσης. “Ανάλογο περιθώριο δεν υπάρχει αυτή τη φορά” διαμηνύουν διαπραγματευτικές πηγές.
Εξηγούν, μάλιστα, ότι η δυσκολία που συναντά η κυβέρνηση στην ολοκλήρωση της “ομαλής” συγκριτικά με το παρελθόν –κατά τα λεγόμενα ξένων και Ελλήνων θεσμικών παραγόντων– 3ης αξιολόγησης και στην έλευση του πρώτου πακέτου δόσεων, είναι ίσως μόνο μία μικρή ένδειξη του θρίλερ που θα εξελιχθεί τους επόμενους μήνες, με την 4η αξιολόγηση και τα 88 προαπαιτούμενα που περιλαμβάνει. Και τούτο διότι τα μέτωπα θα είναι μεγαλύτερα (π.χ., οι αντικειμενικές εντάχθηκαν εξ αναβολής), αλλά και για πρώτη φορά το χρονοδιάγραμμα είναι πάρα πολύ ασφυκτικό.
(capital)
