Ιούλιος 1822, ο Δράμαλης κατέρχεται στη Στερεά Ελλάδα με ένα ασκέρι 20.000 ανδρών, έμπειρα σουλτανικά στρατεύματα με πλήρη εξοπλισμό, καλή εκπαίδευση, αρκετούς ιππείς και πλήρη υποστήριξη. Περνώντας από τη Στερεά, ο Ανδρούτσος δεν έχει δυνάμεις να αναχαιτίσει τον Δράμαλη ούτε και να ασκήσει σοβαρή αντίσταση εκτός από επιθέσεις στις εφοδιοπομπές, αφού περάσει ο κύριος όγκος του στρατού του, οπότε ο Πασάς καίει τη Θήβα και καταλαμβάνει την Αττική και φθάνει στην Κόρινθο ,την οποία επίσης καταλαμβάνει.
Η είσοδος του Δράμαλη στην αργολική πεδιάδα και η πολιορκία της ακρόπολης του Άργους, την οποία υπερασπίζεται ο Υψηλάντης μαζί με 600 άνδρες δίνει το χρόνο στον Κολοκοτρώνη να πείσει τους πάντες ότι η ώρα του αγώνα είναι τώρα και να συσπειρώσει τις διαθέσιμες δυνάμεις . Τη στιγμή που ο Δράμαλης πολιορκεί άνετος την Ακρόπολη του Άργους, οι δυνάμεις του “Γέρου του Μοριά” καίνε ότι υπάρχει στην αργολική πεδιάδα και μολύνουν τα πηγάδια πετώντας σε αυτά χάλκινα σκεύη. Οι επιπτώσεις για το μεγάλο στρατό του Δράμαλη, ο οποίος ήδη πληγεί από επιδημία τύφου είναι άμεσες και παρά την προσπάθειά του να εξαπατήσει τον “Γέρο” ότι θα κατευθυνθεί προς την Τρίπολη, ο Κολοκοτρώνης τον έχει εκεί που θέλει και η υποχώρηση του Δράμαλη πίσω στην Κόρινθο εμποδίζεται στα Δερβενάκια.
Με τα Δερβενάκια πιασμένα και δεκάδες Τούρκους να πέφτουν στο πεδίο από τα ελληνικά πυρά, οι Τούρκοι οδεύουν στο στενό του Αγιονορίου, όπου γίνεται σφαγή από τις ελληνικές δυνάμεις. Οι υποχωρούντες Τούρκοι , ήδη εγκλωβισμένοι ψάχνουν νέα οδό διαφυγής. Το ελληνικό σώμα που έπρεπε να έχει πιάσει ήδη της Μυκήνες, για να εγκλωβιστούν οι Τούρκοι στα στενά, δεν πιάνεται ποτέ με αποτέλεσμα ο Δράμαλης να ξεφύγει και να κατευθυνθεί προς το Αγιονόρι όπου στις 28/7/1822 προσπαθεί εκ νέου να διαφύγει. Στα στενά του Αγιονορίου γράφεται και ο επίλογος της στρατιάς του Δράμαλη. Περίπου 6.000 γλύτωσαν από τα ελληνικά όπλα με τον πιο άξιο μαχητή της Ελλάδας, αντάξιο του Αχιλλέα κατά πολλούς, του Νικηταρά να γράφει με χρυσά γράμματα το όνομά του στις λίστες των κορυφαίων μαχητών που έχει παράξει τούτος ο τόπος.
Ο Δράμαλης πεθαίνει στην Κόρινθο τον Οκτώβριο του 1822 και η στρατιά καταστρέφεται ολοσχερώς. Η ορμή που έχει αποκτήσει η Επανάσταση πλέον μετά την καταστροφή της στρατιάς του Δράμαλη είναι μεγάλη μέχρι να έρθει το σαράκι του εμφυλίου και εδώ αρχίζει το μεγάλο “ΑΝ” της υπόθεσης. Τι θα είχε συμβεί εφόσον η Επανάσταση εκμεταλλευόταν στο έπακρο τη νίκη επί του Δράμαλη και δε συνέβαινε ο καταστροφικός εμφύλιος.
Δεν είναι σκοπός του παρόντος άρθρου να αναλύσει το γιατί και πως έγινε ο εμφύλιος εκείνος, πράγμα που θα απαιτούσε μάλλον.. διπλωματική εργασία και όχι άρθρο, αλλά το μετά, καθότι ο Κολοκοτρώνης ήταν ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός του Ελληνικού Στρατού.
Με την καταστροφή του Δράμαλη, ο Οθωμανικός Στρατός έχει υποστεί σε 1,5 χρόνο Επανάστασης χιλιάδες απώλειες σε άνδρες και πολύ βαριές απώλειες σε μέσα ενώ αρκετοί εκ των Τουρκαλβανών είναι απρόθυμοι να πολεμήσουν. Ομοίως δε μπορούν να στείλουν στρατεύματα που έχουν άνδρες από περιοχές της Μικράς Ασίας με ελληνικό στοιχείο για ευνόητους λόγους. Ο στόλος έχει υποστεί ήδη ήττες και το Πολεμικό Ναυτικό με τα πυρπολικά του έχει καταστεί φόβος και τρόμος για το αντίστοιχο Τουρκικό. Ακόμα δε, ο Σουλτάνος είναι απρόθυμος να ζητήσει τη βοήθεια της Αιγύπτου αφού θα ζητηθούν σοβαρά ανταλλάγματα.
Στη Δυτική Στερεά ο Μπότσαρης με τους Σουλιώτες του και τα λοιπά ένοπλα σώματα της κεντρικής κυβέρνησης θα έπρεπε να αναστείλουν τα αποτελέσματα της ήττας στο Πέτα που έγινε την 1η Ιουλίου 1822 και να πιέσουν τους Τούρκους έξω από την Αιτωλοακαρνανία, θέτοντας σε πολιορκία τους Τούρκους στη Βόνιτσα και με αποβάσεις από τη θάλασσα στην Ήπειρο να επιχειρήσουν να προωθηθούν στη Δυτική Ήπειρο, ενώ ο κύριος όγκος των δυνάμεων θα έπρεπε να αποκλείσει και να πολιορκήσει την Άρτα. Οι Τούρκοι θα κατέβαζαν νέα σώματα από την βόρεια πλευρά της Αλβανίας, όπως και έκαναν το καλοκαίρι του 1823, κίνηση η οποία οδήγησε στη μάχη του Κεφαλόβρυσου, τη νίκη των Σουλιωτών και τον ατυχή θάνατο του Μάρκου Μπότσαρη. Πιθανότατα η Επανάσταση θα εδραιωνόταν στην Ήπειρο εντός του 1823-1824 με πιθανότητες επέκτασης αλλά με δύσκολο περιβάλλον επιχειρήσεων.
Πιθανές κινήσεις των ελληνικών εκστρατευτικών σωμάτων στο Σπερχειό, τη Θεσσαλία, την Αιτωλοακαρνανία και την Ήπειρο στο υποθετικό μας σενάριο
Από το φθινόπωρο του 1822 και εφόσον ο Κολοκοτρώνης τίθετο ο απόλυτος αρχηγός του Στρατού, θα μπορούσε να οργανωθεί εξ ολοκλήρου τακτικός στρατός, με τις τακτικές των αρματολών και την υλική υποστήριξη της κυβέρνησης έτσι ώστε να ολοκληρωθούν οι πολιορκίες του έτους( το Ναύπλιο θα έπεφτε έτσι και αλλιώς) και να επανέλθει η τάξη στη, Στερεά Ελλάδα με επιχειρήσεις στην πεδιάδα του Σπερχειού από το χειμώνα του 1823, έτσι ώστε να έλθει στα χέρια των Ελλήνων η Λαμία, ενώ στη δυτική Στερεά ο Μάρκος Μπότσαρης θα μπορούσε να αναλάβει πλήρως τον τομέα με επιπλέον ενισχύσεις σε άνδρες και υλικό. Με πιθανή την πτώση της Λαμίας σχετικά γρήγορα, ο Κολοκοτρώνης θα είχε στη διάθεσή του αρκετό στρατό και αρκετούς έμπειρους πλέον μαχητές και αξιωματικούς να στηριχτεί για να αναλάβει μία εκστρατεία εντός της Θεσσαλίας με την πολιορκία του Κάστρου του Βόλου με απόβαση των Ελλήνων με τη βοήθεια του στόλου στον Παγασητικό. Ούτως ή άλλως το Πήλιο είχε εξεγερθεί και η Επανάσταση εκεί κατεστάλη το 1822 επομένως, δεν θα υπήρχε πρόβλημα υποστήριξης από την περιοχή, ενώ μία γρήγορη εκστρατεία στη δυτική Θεσσαλία με τα αρματολίκια των Αγράφων να περνούν άμεσα στον έλεγχο των Επαναστατών, θα είχε σαν αποτέλεσμα να προωθηθεί άμεσα προς τα Τρίκαλα το όποιο ελληνικό σώμα με κατεύθυνση τα στενά των Μετεώρων. Από εκεί θα μπορούσε να ελεγχθεί η περιοχή Σαραντάπορου Ελασσόνας έτσι ώστε να αντιμετωπιστούν εισερχόμενες προς τη Θεσσαλία οθωμανικές στρατιές.
Μία παράλληλη κίνηση από το Πήλιο προς τα Τέμπη θα ήταν καθοριστικής σημασίας για τον πλήρη αποκλεισμό της Λάρισας και των κοντινών φρουρίων, σε συνδυασμό με την από δυτικά κίνηση άλλου σώματος. Θεωρητικά, με τους Οθωμανούς να μην είναι σε θέση να στείλουν πολύ ισχυρές δυνάμεις, λόγω των συνεχών απωλειών, ο ελληνικός στρατός θα κατάφερνε να προσθέσει τη Θεσσαλία και το μεγάλο πληθυσμό της στην Επανάσταση. Οι Τούρκοι θα είχαν τρείς μόνο διόδους προς τη Θεσσαλία και θα απαιτούνταν πολύ μεγάλοι αριθμοί πλέον αφού οι ελληνικές δυνάμεις θα ενισχύονταν ενώ από τη θάλασσα το Πολεμικό Ναυτικό θα αποτελούσε μεγάλη απειλή για το Τουρκικό ώστε το τελευταίο να μπορέσει να επιχειρήσει απόβαση δυνάμεων στα νώτα των Ελλήνων. Ταυτόχρονα, πολιορκίες που θα είχαν ξεμείνει σε Πελοπόννησο και Στερεά θα ολοκληρώνονταν.
Από αυτό το σημείο και έπειτα η φαντασία μπορεί να βάλει πολλές ιδέες στο μυαλό για την πορεία των γεγονότων, αφού τα πράγματα αλλάζουν πολύ και ένα τέτοιο μέλλον είναι άγνωστο, με πολλές παραμέτρους που δε μπορούν να προβλεφθούν. Τυχόν νικηφόρα ελληνικά σώματα θα μπορούσαν να εισέλθουν στη δυτική και κεντρική Μακεδονία και να υπάρξει εξέγερση των ελληνικών πληθυσμών της Θράκης της Ηπείρου και της Μικρασίας….
Η αλήθεια παραμένει, ότι η Επανάσταση βάλτωσε μετά τα Δερβενάκια και η διχόνοια έφερε αποτελέσματα που κόστισαν σε ζωές, καταστροφές και η Επανάσταση κινδύνεψε σοβαρά να κατασταλεί και το Έθνος να πάψει να υφίσταται.
Ο “Γέρος του Μοριά” είχε δηλώσει ότι η Επανάσταση γινόταν για την απελευθέρωση του Ελληνικού Έθνους με αγώνα ” Υπέρ Πίστεως και Πατρίδος” και η σημαία με το λευκό φόντο και το Γαλάζιο Σταυρό που κατασκεύασε όταν ξεκίνησε την Επανάσταση μαζί με τους υπόλοιπους αγωνιστές, αυτό υποδήλωνε.
Το παρόν άρθρο έχει σα σκοπό να καταδείξει ακριβώς αυτή την ορμή της Επανάστασης αμέσως μετά τα Δερβενάκια και να δώσει στον αναγνώστη να κατανοήσει την μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε τότε, μετά τα Δερβενάκια, όταν το όνειρο της απελευθέρωσης του Έθνους έφτανε ένα βήμα πιο κοντά εφόσον φυσικά δεν υπήρχε διχόνοια και μένος κατά αδελφών. Και στο όραμα των Ελλήνων της Επανάστασης ήταν και η απελευθέρωση ακόμα και της Πόλης και η αντικατάσταση της τουρκικής ημισέληνου στους πύργους των τειχών της και στον τρούλο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, της Αγίας Σοφίας ,με το Σταυρό και τη γαλανόλευκη.
Επομένως η Επανάσταση δεν έχει ολοκληρωθεί…
