Μπορούν να είναι τρυφερά αφιερώματα σε χαμένα αγαπημένα πρόσωπα, να υποδηλώνουν τις αρετές και τα επιτεύγματά τους ή, όπως σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί να είναι σκανδαλωδώς αποκαλυπτικά. Τέτοια είναι η περίπτωση της ταφόπλακας του Αφροδισίου της Αλεξάνδρειας Τρωάδας , ένα τεχνούργημα που σήμερα στεγάζεται στο Λούβρο , το οποίο ξεχωρίζει ίσως ως η πιο ντροπιαστική επιτύμβια στήλη που ανακαλύφθηκε ποτέ.

Μια Ιστορία Προδοσίας Και Τραγωδίας
Η επιγραφή στην επιτύμβια στήλη του Αφροδισίου είναι μια δραματική και βαθιά προσωπική αφήγηση που μοιάζει περισσότερο με σαπουνόπερα παρά με επίσημο αποχαιρετισμό. Αυτός ο επιτάφιος, που πρόσφατα μεταφράστηκε στα αγγλικά από τον Έλληνα ιστορικό Άγγελο Χανιώτη και έφερε στη δημοσιότητα ο Roko Rumora στα social media, αποκαλύπτει μια ιστορία προδοσίας, πάθους και δολοφονίας.

Η ταφόπλακα γράφει:

«Περαστικός, Αφροδίσιος είναι το όνομά μου, είμαι πολίτης της Αλεξάνδρειας Τρωάδας και αρχηγός της χορωδίας. Πεθαίνω με πολύ θλιβερό θάνατο εξαιτίας της γυναίκας μου, της βρώμικης μοιχαλίδας (την οποία θα καταστρέψει ο Δίας). Ο κρυφός εραστής της Λύχων —Μέλος της ίδιας μου της οικογένειας!—με έσφαξε, ακόμα στα νιάτα μου, με πέταξε από τα ύψη, ήμουν είκοσι χρονών, τόσο γεμάτος από ομορφιά, όταν οι Μοίραι οδήγησαν τη μοίρα μου στον Άδη».

Αυτή η επιγραφή είναι μοναδική στην ακατέργαστη και αφιλτράριστη απεικόνιση της προσωπικής της ατυχίας. Αφήνει λίγα στη φαντασία και παρέχει μια ζωντανή εικόνα του δραματικού τέλους που συνάντησε ο νεαρός Αφροδίσιος.

Το Πλαίσιο Της Αλεξάνδρειας Τρωάδας
Η Αλεξάνδρεια Τρωάδα , μια αρχαία πόλη που βρίσκεται στις ακτές του Αιγαίου της Ανατολίας, ήταν ένας πολυσύχναστος κόμβος εμπορίου και πολιτισμού κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Ως πόλη με σημαντική ελληνική επιρροή, φιλοξενούσε πολλές δημόσιες και πολιτιστικές δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένων χορωδών, των οποίων ηγήθηκε ο Αφροδίσιος. Αυτός ο ρόλος υποδηλώνει ότι ήταν ένα άτομο με κάποια θέση στην κοινότητα, κάνοντας τη σκανδαλώδη φύση του θανάτου του ακόμη πιο συγκλονιστική.

Σκάνδαλο Στον Αρχαίο Κόσμο
Ενώ οι αρχαίοι ελληνικοί και ρωμαϊκοί επιτάφιοι συχνά γιόρταζαν τις αρετές του νεκρού, αυτή η ταφόπλακα αποκαλύπτει μια σκανδαλώδη ιστορία απιστίας και οικογενειακής προδοσίας. Η σύζυγος του Αφροδίσιου, που καταδικάστηκε ως «βρώμικη μοιχαλίδα», και ο εραστής της, Λύχων, ο οποίος αποκαλύπτεται σοκαριστικά ότι είναι μέλος της οικογένειας, κατηγορούνται και οι δύο για τον πρόωρο χαμό του. Η δραματική περιγραφή του Λύχονα να ρίχνει τον Αφροδίσιο από ύψος «σαν δίσκο» προσθέτει μια σχεδόν κινηματογραφική ποιότητα στον απολογισμό.

Η επίκληση του επιταφίου στην οργή του Δία κατά της μοιχαλίδας και η αναφορά στις Μοίρες (τα Μοίρα) τονίζουν τα δραματικά και τραγικά στοιχεία της ιστορίας του, αντανακλώντας την αρχαία ελληνική πίστη στην ιδιότροπη και συχνά σκληρή φύση της μοίρας.

Μια Ντροπιαστική Κληρονομιά
Αυτό που κάνει αυτή την ταφόπλακα ιδιαίτερα ενοχλητική είναι ο ειλικρινής και δημόσιος χαρακτήρας της κατηγορίας. Σε αντίθεση με τους τυπικούς επιτάφιους που στοχεύουν στη διατήρηση της αξιοπρέπειας και της τιμής του νεκρού, αυτή η επιγραφή εκθέτει ένα βαθιά προσωπικό και επαίσχυντο επεισόδιο για όλους. Είναι μια έντονη υπενθύμιση ότι οι αρχαίοι δεν ήταν τόσο διαφορετικοί από εμάς ως προς την ικανότητά τους για δημόσιες επιδείξεις προσωπικών παραπόνων.

Η επιτύμβια στήλη του Αφροδισίου της Αλεξάνδρειας Τρωάδας μαρτυρεί το γεγονός ότι δεν είναι όλοι οι επιτάφιοι ίσοι. Μερικοί χρησιμεύουν για να απαθανατίσουν την αγάπη και την απώλεια, ενώ άλλοι, όπως αυτή, αποκαλύπτουν τις πιο οικείες και ντροπιαστικές στιγμές της ζωής ενός ανθρώπου. Στην περίπτωση του Αφροδίσιου, η ταφόπλακά του διασφαλίζει ότι η τραγική ιστορία του για προδοσία και φόνο θα μείνει στη μνήμη για τις επόμενες γενιές, μια διαρκής, αν και καταστροφική, κληρονομιά.

photo: pixabay