Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications αποκάλυψε νέα και σημαντικά ευρήματα σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι ελέφαντες χρησιμοποιούν πολυτροπικά σήματα για να επικοινωνήσουν κατά τη διάρκεια τελετουργιών χαιρετισμού μεταξύ ατόμων που επανενώνονται.
Η μελέτη, με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης, επικεντρώθηκε στην παρατήρηση και την ανάλυση της επικοινωνιακής συμπεριφοράς μιας ομάδας ημι-αιχμάλωτων αφρικανικών ελεφάντων σαβάνας στη Ζιμπάμπουε. Μέσω μιας διαδικασίας διαχωρισμού και επανασύνδεσης, οι ερευνητές μπόρεσαν να αποτυπώσουν σε βίντεο και ήχο τους περίτεχνους χαιρετισμούς που έκαναν οι ελέφαντες όταν ξανασμίξουν μετά τον χωρισμό.
Ένα βασικό εύρημα είναι ότι οι ελέφαντες χρησιμοποιούν ένα ευρύ φάσμα φωνητικών, χειρονομιών και άλλων συμπεριφορών για να επικοινωνήσουν κατά τη διάρκεια αυτών των τελετουργιών χαιρετισμού. Προσδιόρισαν 20 διαφορετικούς τύπους «σωματικών πράξεων», συμπεριλαμβανομένων των κινήσεων των αυτιών, του κορμού, της ουράς και άλλων μερών του σώματος, καθώς και τρεις κύριους τύπους φωνημάτων: βρυχηθμοί, τρομπέτες και φυσούνες. Αυτά τα σήματα συνδυάζονται με διάφορους τρόπους, δημιουργώντας πολύπλοκες πολυτροπικές αλληλεπιδράσεις.
Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές είναι ότι οι ερευνητές βρήκαν στοιχεία ότι πολλές από αυτές τις σωματικές πράξεις αντιπροσωπεύουν «χειρονομίες που κατευθύνονται από το κοινό», δηλαδή σήματα που παράγονται σκόπιμα από τον ελέφαντα με βάση την οπτική προσοχή του παραλήπτη. Για παράδειγμα, οι ελέφαντες χρησιμοποιούσαν περισσότερες σιωπηλές και οπτικές χειρονομίες όταν ο παραλήπτης τους έδινε οπτική προσοχή, ενώ χρησιμοποιούσαν πιο ακουστικές ή απτικές χειρονομίες όταν ο παραλήπτης δεν τους κοιτούσε.
Αυτό το εύρημα υποδηλώνει ότι οι ελέφαντες διαθέτουν μια μορφή «προθέσεως πρώτης τάξης» στην επικοινωνία τους, ένα χαρακτηριστικό που θεωρείται μοναδικό στην ανθρώπινη γλώσσα μέχρι τώρα. Η σκοπιμότητα πρώτης τάξης περιλαμβάνει την ικανότητα παραγωγής σημάτων με στόχο να επικοινωνήσει κάτι σε έναν παραλήπτη και να προκαλέσει μια αντίδραση από αυτόν, λαμβάνοντας υπόψη την ψυχική του κατάσταση.
Επιπλέον, οι ελέφαντες όχι μόνο παράγουν χειρονομίες που κατευθύνονται από το κοινό, αλλά επίσης συνδυάζουν συγκεκριμένα φωνητικά και χειρονομίες σε πολυτροπικές ακολουθίες. Το πιο συχνό μοτίβο ήταν ο συνδυασμός ενός βρυχηθμού (ένας φωνητικός) με το χτύπημα του αυτιού (μια χειρονομία), με το βρυχηθμό να εμφανίζεται συχνά πρώτο και το αυτί να χτυπάει μετά. Άλλοι τύποι συνδυασμών ήταν επίσης συνηθισμένοι, όπως ο βρυχηθμός ακολουθούμενος από ακαμψία του αυτιού.
Οι ερευνητές προτείνουν ότι αυτοί οι πολυτροπικοί συνδυασμοί θα μπορούσαν να έχουν περιττές λειτουργίες, παρέχοντας πολυαισθητηριακές πληροφορίες σχετικά με την κατάσταση του ατόμου που εκπέμπει τα σήματα, όπως η ταυτότητά του, η αναπαραγωγική του κατάσταση ή το επίπεδο διέγερσης. Αυτές οι πληροφορίες θα ήταν σχετικές με τους αποδέκτες κατά τη διάρκεια των επανενώσεων, διευκολύνοντας την ατομική αναγνώριση και την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών.
Στην πραγματικότητα, τα δεδομένα έδειξαν ότι τα θηλυκά χρησιμοποιούσαν συχνότερα τον συνδυασμό βρυχηθμών και χτυπήματος αυτιού, κάτι που ευθυγραμμίζεται με προηγούμενες περιγραφές πιο περίτεχνης συμπεριφοράς χαιρετισμού σε άγριους θηλυκούς ελέφαντες που σχετίζονται ή με ισχυρούς κοινωνικούς δεσμούς. Αυτό υποδηλώνει ότι αυτοί οι πολυτροπικοί συνδυασμοί μπορεί να χρησιμεύουν κυρίως για την προώθηση της ατομικής αναγνώρισης και της διατήρησης των κοινωνικών δεσμών και όχι για σκοπούς αναπαραγωγής.
Η μελλοντική έρευνα θα πρέπει να διερευνήσει τον αντίκτυπο των κοινωνικών δεσμών στη χρήση σήματος από αρσενικούς και θηλυκούς ελέφαντες σε φυσικά περιβάλλοντα, καθώς και να εμβαθύνει στις έννοιες και τις λειτουργίες διαφορετικών χειρονομιών και πολυτροπικών συνδυασμών σε περιβάλλοντα που περιλαμβάνουν αλλαγές συμπεριφοράς στους παραλήπτες.
photo: pixabay
