Ένα θαμπό βραχιόλι και ένα σκουριασμένο κοίλο ημισφαίριο αντικείμενο, διακοσμημένο με χρυσό, βρήκαν οι ερευνητές ότι είναι φτιαγμένα, όχι από μέταλλο κάτω από το έδαφος, αλλά με σίδηρο από μετεωρίτες που έπεσαν από τον ουρανό.

Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον συνταξιούχο πλέον επικεφαλής συντήρησης στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Ισπανίας, Σαλβαδόρ Ροβίρα-Λόρενς, υποδηλώνει ότι η τεχνολογία και οι τεχνικές επεξεργασίας μετάλλων ήταν πολύ πιο προηγμένες από ό,τι πιστεύαμε στην Ιβηρία πριν από περισσότερα από 3.000 χρόνια.

Ο Θησαυρός της Βιλένα, όπως είναι γνωστή η κρύπτη με 66 κυρίως χρυσά αντικείμενα, ανακαλύφθηκε πριν από περισσότερα από 60 χρόνια το 1963 στο σημερινό Αλικάντε της Ισπανίας και έκτοτε θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά παραδείγματα χρυσοχοϊας της Εποχής του Χαλκού, στην Ιβηρική Χερσόνησο, και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Ωστόσο, ο προσδιορισμός της ηλικίας της συλλογής ήταν δύσκολος να γίνει, χάρη σε δύο αντικείμενα: ένα μικρό, κοίλο ημισφαίριο, που θεωρείται μέρος σκήπτρου ή λαβής σπαθιού και ένα μονό βραχιόλι που μοιάζει με πυρσό. Και τα δυο έχουν αυτό που οι αρχαιολόγοι περιέγραψαν ως εμφάνιση “σιδήρου” – δηλαδή, φαίνεται να είναι φτιαγμένα από σίδηρο.

Στην Ιβηρική Χερσόνησο, η Εποχή του Σιδήρου – όπου ο λιωμένος χερσαίος σίδηρος άρχισε να αντικαθιστά τον μπρούντζο – ξεκίνησε μόλις το 850 π.Χ. Το πρόβλημα είναι ότι τα αντικείμενα που ήταν φτιαγμένα από χρυσό έχουν χρονολογηθεί μεταξύ του 1500 και του 1200 π.Χ. Έτσι, το να καθοριστεί τι σχέση έχουν τα τεχνουργήματα που μοιάζουν φτιαγμένα από σίδηρο, στο πλαίσιο του Θησαυρού της Βιλένα ήταν κάτι σαν παζλ.

Αλλά το σιδηρομετάλλευμα από τον φλοιό της Γης δεν είναι η μόνη πηγή σιδήρου. Υπάρχουν πολλά τεχνουργήματα σιδήρου προ της Εποχής του Σιδήρου σε όλο τον κόσμο που δημιουργήθηκαν από μετεωρίτες. Ίσως το πιο διάσημο που φτιάχτηκε από υλικό που προήλθε από μετεωρίτη, είναι το σιδερένιο στιλέτο του Φαραώ Τουταγχαμών , αλλά υπάρχουν και άλλα όπλα της Εποχής του Χαλκού φτιαγμένα από αυτό το υλικό.

Υπάρχει ένας τρόπος να πούμε τη διαφορά: ο σίδηρος από τους μετεωρίτες έχει πολύ υψηλότερη περιεκτικότητα σε νικέλιο από τον σίδηρο που παίρνουμε από το έδαφος της Γης. Έτσι, οι ερευνητές έλαβαν άδεια από το Δημοτικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Villena, το οποίο στεγάζει τη συλλογή, για να δοκιμάσουν προσεκτικά τα δύο αντικείμενα και να καθορίσουν πόσο νικέλιο περιείχαν.

Πήραν προσεκτικά δείγματα και των δύο τεχνουργημάτων και υπέβαλαν το υλικό σε φασματομετρία μάζας για να καθορίσουν τη σύστασή τους. Παρά τον υψηλό βαθμό διάβρωσης, που αλλάζει τη στοιχειακή σύνθεση του τεχνουργήματος, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν έντονα ότι τόσο το ημισφαίριο όσο και το βραχιόλι κατασκευάστηκαν από σίδηρο από μετεωρίτη.

Αυτό αναφέρει ότι λύνει το παζλ για το πώς τα δύο τεχνουργήματα ευθυγραμμίζονται με την υπόλοιπη συλλογή: κατασκευάστηκαν περίπου την ίδια περίοδο, που χρονολογούνται γύρω στο 1400 με 1200 π.Χ.

«Τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν ότι το καπάκι και το βραχιόλι από το Treasure of Villena θα είναι επί του παρόντος τα δύο πρώτα κομμάτια που αποδίδονται σε σίδηρο από μετεωρίτη στην Ιβηρική Χερσόνησο», γράφουν οι ερευνητές στην εργασία τους .

Τώρα, επειδή τα αντικείμενα είναι τόσο πολύ διαβρωμένα, τα αποτελέσματα δεν είναι οριστικά. Ωστόσο, υπάρχουν πιο πρόσφατες, μη επεμβατικές τεχνικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στα αντικείμενα για να ληφθεί ένα πιο λεπτομερές σύνολο δεδομένων που θα βοηθούσαν στην επιβεβαίωση των ευρημάτων, λέει η ομάδα.

Τα ευρήματα έχουν δημοσιευθεί στο Trabajos de Prehistoria .

(photo: pixabay)