Μόνο που είναι ένα λιμάνι της Εποχής του Χαλκού, βυθισμένο για χιλιετίες στα ανοιχτά της νοτιοανατολικής ακτής της Ελλάδας.
To Παυλοπέτρι έγινε η πρώτη υποβρύχια πόλη που χαρτογραφήθηκε πλήρως ψηφιακά και καταγράφηκε σε τρεις διαστάσεις και στη συνέχεια επαναφέρθηκε στη ζωή με γραφικά υπολογιστή.
Το αποτέλεσμα δείχνει πόσα κοινά έχει με τις πόλεις-λιμάνια του σήμερα – Λίβερπουλ, Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Σαν Φρανσίσκο, Τόκιο ή Σαγκάη – παρά το γεγονός ότι η ακμή του ήταν πριν από 4.000 χρόνια.
Καλύπτοντας μια περιοχή περίπου οκτώ γηπέδων ποδοσφαίρου, το Παυλοπέτρι εμφανίζεται ως μια σειρά από μεγάλες περιοχές από πέτρες που υποδεικνύουν κτιριακά συγκροτήματα, μεταξύ των οποίων μπορεί να εντοπιστεί ένα δίκτυο τοίχων.
Είναι μια πόλη καλοφτιαγμένων δρόμων που περιστοιχίζονται από μονοκατοικίες και ημιανεξάρτητες διώροφες κατοικίες. Υπάρχουν μεγαλύτερα φαινομενικά δημόσια κτίρια και στοιχεία περίπλοκου συστήματος διαχείρισης νερού που περιλαμβάνει κανάλια και υδρορροές.
Η πόλη χωρίστηκε σε ευχάριστες αυλές και ανοιχτούς χώρους όπου οι άνθρωποι καλλιεργούσαν κήπους, άλεθαν σιτηρά, στέγνωναν ρούχα και κουβέντιαζαν με τους γείτονές τους.
Διάστικτοι ανάμεσα στα κτίρια και μερικές φορές χτισμένοι στους ίδιους τους τοίχους υπάρχουν τάφοι με πέτρα. Αυτά έρχονται σε αντίθεση με ένα οργανωμένο νεκροταφείο λίγο έξω από την πόλη.
Υπάρχουν πολλά για το Παυλοπέτρι που παραλληλίζονται με τις κωμοπόλεις και τις πόλεις μας, και με τον δικό μας προαστιακό τρόπο ζωής – άνθρωποι που ζουν δίπλα-δίπλα σε προγραμματισμένους δρόμους.
Αυτό δεν ήταν ένα χωριό αγροτών αλλά μια στρωματοποιημένη κοινωνία όπου οι άνθρωποι είχαν επαγγέλματα – υπήρχαν αρχηγοί πόλεων, αξιωματούχοι, γραμματείς, έμποροι, τεχνίτες (αγγειοπλάστες, χαλκουργοί, καλλιτέχνες), στρατιώτες, ναυτικοί, αγρότες, βοσκοί και επίσης πιθανότατα σκλάβοι .
Η ελληνική κοινωνία της Εποχής του Χαλκού γινόταν ιεραρχική και πολύ οργανωμένη, όλοι είχαν έναν σαφώς καθορισμένο ρόλο να παίξουν.
Η άνοδος και η πτώση στο Παυλοπέτρι συνέπεσαν περίπου με την περίοδο των πρώτων ευρωπαϊκών πολιτισμών – των Μινωιτών από την Κρήτη και αργότερα των Μυκηναίων της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Αν και η δύναμη του Μινωικού και του Μυκηναϊκού πολιτισμού βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στον έλεγχο της θάλασσας, η αρχαιολογία είχε την τάση να επικεντρώνεται στα πιο γνωστά ανάκτορα και ακροπόλεις της ενδοχώρας.
Αντίθετα, το Παυλοπέτρι προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία να μελετήσουμε λεπτομερώς πώς λειτουργούσε ένα αρχαίο λιμάνι, πώς εισέρχονταν τα πλοία και, κυρίως, την έκταση των θαλάσσιων επαφών και του εμπορίου στην Εποχή του Χαλκού.
Ως ακμάζον λιμάνι, το Παυλοπέτρι ήταν ανοιχτό σε ένα μεθυστικό μείγμα επιρροών από τη θάλασσα. Όπως και οι σύγχρονες παράκτιες πόλεις, ο πλούτος του χτίστηκε στο εμπόριο.
Οι Παυλοπετρίτες ήταν σε επαφή με όλες τις τελευταίες καινοτομίες και ήταν στην αιχμή της σύγχρονης μόδας.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν τα θραύσματα καθημερινών αντικειμένων, όπως κατσαρόλες, σερβίτσια, κανάτες, αποθηκευτικά δοχεία και πέτρες λείανσης, καθώς και πιο λεπτά δοχεία που πιθανότατα φυλάσσονταν για να εντυπωσιάσουν και έβγαζαν έξω όταν οι επισκέπτες υψηλότερης θέσης επισκέπτονταν ή συνήθιζαν να κάνουν προσφορές στους θεούς .
Εισαγόμενα πλοία προέρχονταν από όλο το Αιγαίο και από τη Μινωική Κρήτη. Ομοίως, οι Παυλοπετρίτες αντέγραψαν κρητικές και ηπειρωτικές τεχνοτροπίες δημιουργώντας τις δικές τους εκδοχές από την τοπική κεραμική.
Σε ορισμένες περιπτώσεις έφτιαχναν ακριβή κεραμικά αντίγραφα κρητικών χάλκινων κανατών υψηλής ποιότητας – στην πραγματικότητα φτιάχνουν φθηνά αντίγραφα ακριβών εξωτικών προϊόντων με τον ίδιο σχεδόν τρόπο που αντιγράφονται σήμερα οι επιθυμητές επωνυμίες σχεδιαστών.
Διάσπαρτα σε όλο τον βυθό στο Παυλοπέτρι βρίσκονται τα ερείπια εκατοντάδων μεγάλων αποθηκευτικών αγγείων γνωστών ως πίθοι.
Αυτά μπορούσαν να φορτωθούν εύκολα σε και από τα πλοία και χρησιμοποιήθηκαν για τη μεταφορά μιας σειράς εμπορευμάτων, όπως ελαιόλαδο, κρασί, βαφές, αρώματα και μικρότερα εξωτικά είδη, όπως ειδώλια ή επιτραπέζια είδη υψηλής ποιότητας.
Οι πυκνές συγκεντρώσεις αυτών των αγγείων σε συγκεκριμένα κτίρια υποδηλώνουν μια μορφή κεντρικής αποθήκευσης και πιθανώς αναδιανομή που γινόταν στην τοποθεσία.
Μια τέτοια πράξη θα απαιτούσε προηγμένο επίπεδο διοίκησης και λογιστικής για την παρακολούθηση των εισαγωγών και των εξαγωγών.
Θα απαιτούσε γραπτά έγγραφα και μπορούμε να υποθέσουμε ότι, όπως τα ευρήματα πινακίδων Γραμμικής Α από μινωικές θέσεις και πινακίδες Γραμμικής Β από μυκηναϊκές τοποθεσίες – τα πρώτα στοιχεία γραφής στην Ευρώπη – κάποια μορφή γραφής ήταν γνωστή και χρησιμοποιούμενη στο Παυλοπέτρι – αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν βρεθεί σαφή στοιχεία.
Το Παυλοπέτρι ήταν μέρος της γέννησης ενός νέου τύπου πόλης στην Ευρώπη. Όχι ένα που βασίζεται σε έναν θεόμορφο βασιλιά ή μια ιερή ανακτορική δομή, αλλά μάλλον ένα βασισμένο στο εμπόριο και την οικονομία.
Όλες οι μεγάλες σύγχρονες παράκτιες πόλεις του κόσμου οφείλουν την επιτυχία τους στη σχέση τους με τη θάλασσα. Όλοι είχαν στην καρδιά τους μια πύλη προς τη θάλασσα και τον υπόλοιπο κόσμο. Το Παυλοπέτρι μπορεί να θεωρηθεί ίσως ως ένας από τους πρώτους κρίκους αυτής της αλυσίδας που συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Μια διεθνής ομάδα ειδικών πριν από μερικά χρόνια χρησιμοποίησε τεχνολογία αιχμής για να βρει παλιά μυστικά από το σύμπλεγμα δρόμων και πέτρινων κτιρίων που βρίσκονται λιγότερο από πέντε μέτρα κάτω από την επιφάνεια του ωκεανού. Το υπερσύγχρονο CGI βοηθά στην ανύψωση της πόλης από τον βυθό, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά μετά από 3.500 χρόνια πώς θα φαινόταν και θα λειτουργούσε κάποτε το Παυλοπέτρι.
Ο υποβρύχιος αρχαιολόγος Δρ Jon Henderson ηγήθηκε του έργου σε συνεργασία με τον Nic Flemming, τον άνθρωπο του οποίου η αίσθηση οδήγησε στην ανάδειξη το 1967, αν και ο πρώτος που ανακάλυψε το Παλιοπέτρι ήταν ο Φωκίωνας Νέγρης το 1904, μαζί με μια ομάδα από το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού. Μαζί με τους αρχαιολόγους συνεργάστηκε και μια ομάδα από το Αυστραλιανό Κέντρο Ρομποτικής Πεδίου.
Οι ομάδες σάρωσαν τον πυθμένα του ωκεανού, αναζητώντας αντικείμενα. Η τοποθεσία είναι γεμάτη χιλιάδες θραύσματα, καθένα από τα οποία παρέχει πολύτιμες ενδείξεις για την καθημερινή ζωή των Παυλοπετριωτών. Από τα κτίρια μέχρι τα εμπορικά αγαθά και τα καθημερινά επιτραπέζια σκεύη, κάθε τεχνούργημα παρέχει ένα παράθυρο σε έναν ξεχασμένο κόσμο.
Αυτά τα πολύτιμα κειμήλια μας παρέχουν ένα παράθυρο σε μια εποχή που το Παυλοπέτρι θα βρισκόταν στο απόγειό του, δείχνοντάς μας πώς ήταν η ζωή σε αυτή τη μακρινή εποχή και αποκαλύπτοντας πώς αυτή η πόλη σηματοδοτεί την αρχή του δυτικού πολιτισμού. Αποτέλεσε το κέντρο μιας ακμάζουσας βιομηχανίας κλωστοϋφαντουργίας αλλά και μεγάλο εμπορικό λιμάνι.
Κανένας δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πώς βυθίστηκε το Παλιοπέτρι. Κάποιοι επιστήμονες ισχυρίζονται ότι μπορεί να βυθίστηκε από κάποιον μεγάλο σεισμό γύρω στο 1000 π.Χ. είτε το 375 μ.Χ..
photo: pixabay
