Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν εξαιρετικά εξελιγμένοι και προηγμένοι στον τομέα της ιατρικής – τόσο γνωστοί για τις δεξιότητες και τις γνώσεις τους που εξακολουθούμε να μαθαίνουμε από αυτούς , χιλιάδες χρόνια αργότερα.

Υπήρχαν όμως κάποια πράγματα που οι Αιγύπτιοι πάλεψαν να αντιμετωπίσουν. Ένα από αυτά δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη, καθώς εξακολουθεί να αποτελεί μια σημαντική πρόκληση, ακόμη και σήμερα. Αυτό, φυσικά, είναι ο καρκίνος – η μετάλλαξη του ζωντανού ιστού σε κάτι κακόηθες και θανατηφόρο.

Δύο κρανία που φιλοξενούνται επί του παρόντος στη συλλογή Duckworth του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ δείχνουν ενδείξεις καρκίνου και άλλων τραυματισμών – και σημάδια προσπαθειών θεραπείας τους.

«Αυτό το εύρημα είναι μοναδική απόδειξη του πώς η αρχαία αιγυπτιακή ιατρική θα προσπαθούσε να αντιμετωπίσει ή να εξερευνήσει τον καρκίνο πριν από περισσότερα από 4.000 χρόνια», λέει ο παλαιοπαθολόγος Edgard Camarós από το Πανεπιστήμιο του Santiago de Compostela στην Ισπανία. “Αυτή είναι μια εξαιρετική νέα προοπτική στην κατανόησή μας για την ιστορία της ιατρικής.”

Και τα δύο κρανία δείχνουν σημάδια καρκίνου – αλλά το καθένα, μετά από προσεκτική μικροσκοπική ανάλυση και αξονική τομογραφία, λέει μια πολύ διαφορετική ιστορία.

Το κρανίο με αριθμό 236 ανήκε σε ένα αρσενικό άτομο που έζησε στην αρχαία Αίγυπτο κάποια στιγμή μεταξύ 2687 και 2345 π.Χ. Πέθανε στις αρχές των 30 του και το κρανίο του είναι γεμάτο με περίπου 30 βλάβες, σύμφωνα με μεταστατικό καρκίνωμα, αν και υπάρχουν και άλλες πιθανές διαγνώσεις.

Οι περισσότερες από αυτές τις βλάβες είναι σχετικά μικρές, αλλά υπάρχουν και μερικές αισθητά μεγαλύτερες, συμπεριλαμβανομένου ενός κοίλωμα σε μέγεθος νομίσματος που κόπηκε καθώς ο ιστός καταστράφηκε από καρκινικό ιστό, ή ένα νεόπλασμα , στην κορυφή του κρανίου του άνδρα.

Όταν οι ερευνητές εξέτασαν προσεκτικά τις βλάβες, παρατήρησαν κάτι εξαιρετικό. Οι άκρες είναι χαραγμένες με σημάδια κοπής, σαν ένας αρχαίος χειρουργός να είχε προσπαθήσει να αφαιρέσει τα νεοπλάσματα χρησιμοποιώντας ένα μεταλλικό εργαλείο. Αυτά τα σημάδια κοπής δείχνουν ελάχιστα έως καθόλου σημάδια θεραπείας, υποδεικνύοντας ότι συνέβησαν την ώρα του θανάτου – ίσως ιατροδικαστικά, ίσως ως έσχατη λύση, αλλά σχεδόν σίγουρα σε σχέση με τον καρκίνο του άνδρα.

«Φαίνεται ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι έκαναν κάποιο είδος χειρουργικής επέμβασης που σχετίζεται με την παρουσία καρκινικών κυττάρων», λέει ο ορθοπεδικός χειρουργός Albert Isidro του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Sagrat Cor, «αποδεικνύοντας ότι η αρχαία αιγυπτιακή ιατρική διεξήγαγε επίσης πειραματικές θεραπείες ή ιατρικές εξερευνήσεις σε σχέση με τον καρκίνο. .”

Ο αριθμός κρανίου E270 στη συλλογή Duckworth ανήκε σε μια γυναίκα που έζησε μεταξύ 663 και 343 π.Χ. Ήταν πάνω από 50 όταν πέθανε και το κρανίο της είναι γεμάτο ιστορία. Αυτό που μπορεί να παρατηρήσετε πρώτα είναι μια τεράστια βλάβη που κυριαρχεί στην κορυφή του κρανίου μεταξύ των δεξιών μετωπιαίων και βρεγματικών οστών. Αυτή η βλάβη συνάδει με οστεοσάρκωμα ή μηνιγγίωμα, μεταξύ άλλων πιθανών διαγνώσεων .

Υπάρχουν όμως και άλλα σημάδια στο κρανίο που θεραπεύονται. Πάνω από το αριστερό της φρύδι είναι ένας μεγάλος τραυματισμός που δημιουργήθηκε από τραύμα από αιχμηρή δύναμη. Κάποιος, λένε οι ερευνητές, φαίνεται να την χτύπησε στο κεφάλι με ένα αιχμηρό όπλο. Και λίγο πιο πίσω στην αριστερή πλευρά της κορυφής του κεφαλιού της είναι ένας τραυματισμός που προκαλείται από τραύμα αμβλείας δύναμης.

Αυτό που κάνει αυτούς τους τραυματισμούς πραγματικά ενδιαφέροντες είναι ότι έχουν επουλωθεί πολύ καλά. Δεν γνωρίζουμε αν συντηρήθηκαν ταυτόχρονα ή χωριστά, αλλά επέζησε και των δύο – και πάλι υποδηλώνοντας ότι μπορεί να είχε λάβει θεραπεία.

«Αυτό το θηλυκό άτομο συμμετείχε σε οποιοδήποτε είδος πολεμικής δραστηριότητας;» λέει η αρχαιολόγος Tatiana Tondini του Πανεπιστημίου του Tübingen στη Γερμανία. «Αν ναι, πρέπει να επανεξετάσουμε τον ρόλο των γυναικών στο παρελθόν και πώς συμμετείχαν ενεργά στις συγκρούσεις κατά την αρχαιότητα».

Η τεράστια καρκινική βλάβη στο κρανίο της γυναίκας, σε αντίθεση με το κρανίο του άνδρα και τα προηγούμενα τραύματά της, δεν δείχνει κανένα σημάδι θεραπείας που μπορούμε να αναγνωρίσουμε με σιγουριά.

Έτσι, ενώ η αιτία θανάτου και για τους δύο ασθενείς δεν μπορεί να εξακριβωθεί με σαφήνεια, η προχωρημένη κατάσταση του καρκίνου και στις δύο περιπτώσεις δείχνει μια σχέση με τη θνησιμότητα που δεν μπορεί να αγνοηθεί. Αν και η προσπάθεια θεραπείας έγινε από τους αρχαίους Αιγύπτιους, η θεραπεία φαίνεται να παρέμενε άπιαστη.

“Θέλαμε να μάθουμε για τον ρόλο του καρκίνου στο παρελθόν, πόσο διαδεδομένη ήταν αυτή η ασθένεια στην αρχαιότητα και πώς οι αρχαίες κοινωνίες αλληλεπιδρούσαν με αυτήν την παθολογία”, λέει ο Tondini . «Βλέπουμε ότι αν και οι αρχαίοι Αιγύπτιοι ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν πολύπλοκα κατάγματα του κρανίου, ο καρκίνος εξακολουθούσε να είναι ένα όριο της ιατρικής γνώσης».

Τα ευρήματα έχουν δημοσιευθεί στο Frontiers in Medicine .

photo: pixabay